Page 20 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۲۸ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‌‪‌‌‌۲‌‌0‬شماره‌‪‌18۹4‬‬
‫جمعه ‪ 1۷‬تا ‪ ۲۳‬شهریورماه ‪140۲‬خورشیدی‬

‫کنفرانس سازمان حقوق بشر ایران‪:‬‬

‫چالشها و راهکارهای عدالت در دوران گذار‬

‫=جاوید رحمان گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد نیز‬

‫جهت بررسی وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی در‬
‫نشست روز شنبه این کنفرانس سخنرانی کوتاهی داشت‪.‬‬

‫=در روز اول این کنفرانس که عصر روز یکشنبه ‪۱۲‬‬
‫شهریور به کار خود پایان خواهد داد‪ ،‬سخنرانان در سه پنل‬
‫به پرسشها و مشکلات دوران گذار و ویژگیهای عدالت‬
‫انتقالی پرداختند که تنها به موضوع دادخواهی قربانیان و‬
‫بازماندگان آنها محدود نمیشود و گسترهای از مسائل از جمله‬
‫بازسازی اعتماد در جامعه و اطمینان به ساختار سیاسی و‬

‫دستگاه عدالت و قانونگداری را در بر میگیرد‪.‬‬
‫=در دومین روز این کنفرانس سه پنل در مورد عدالت‬
‫محیط زیستی‪ ،‬عدالت اقتصادی و مقابله با اطلاعات نادرست‬

‫در دوران گذار نیز برگزار شد‪.‬‬

‫به جامعه بازگرداند؟چه تفاوتی میان مجازات و انتقام وجود‬ ‫برقراری آرامش در جامعه است و اگر این سازوکار‪ ،‬بهخوبی‬ ‫احمد رأفت – شنبه ‪ ۱۱‬شهریور در اسلو‪ ،‬پایتخت نروژ‪،‬‬
‫دارد؟ اینها پرسشهایی هستند که پاسخ به آنها دشوار است‬ ‫انجام نشود‪ ،‬جامعه هیچگاه به آرامش نخواهد رسید‪ .‬سومین‬ ‫سازمان حقوق بشر ایران میزبان سومین کنفرانس «عدالت در‬
‫و مرتبط با قانون‪ ،‬فرهنگ‪ ،‬سیاست و جامعه هستند‪ .‬جوامع‬ ‫سازوکار‪،‬ایجادبرنامههایمختلفبرایجبرانخسار ِتقربانیان‬
‫در حال گذار از یک نظام استبدادی به دموکراسی یا گذار از‬ ‫نقض حقوق بشر است که میتواند طبق شرایط‪ ،‬متنوع و‬ ‫دوران گذار‪ :‬چالشها و راهکارها» بود‪.‬‬
‫جنگ به صلح‪ ،‬باید با دقت در پی یافتن پاسخ به این پرسشها‬ ‫متعدد باشد‪ ،‬از پرداخت غرامت به قربانیان و بازماندگان‬ ‫در روز اول این کنفرانس که عصر روز یکشنبه ‪ ۱۲‬شهریور‬
‫جنایات گرفته تا استفاده از امکانات اجتماعی نظی ِر اولویت‬ ‫به کار خود پایان خواهد داد‪ ،‬در سه پنل محمود امیری مقدم‬
‫باشند‪».‬‬ ‫در استخدام برای قربانیان‪ ».‬به گفته شیرین عبادی یکی دیگر‬ ‫مدیر سازمان حقوق بشر ایران‪ ،‬شیرین عبادی حقوقدان و‬
‫رها بحرینی که یکی از شرکت کنندگان در پنل دوم بود به‬ ‫از مهمترین کارکردهای عدالت انتقالی «اسکان افرادی است‬ ‫برنده جایزه نوبل صلح‪ ،‬پیام اخوان حقوقدان بینالمللی‪ ،‬رها‬
‫سیستم استبدادی جمهوریاسلامی اشاره کرد که به گفته این‬ ‫که مجبور به ترک خانه یا ترک وطن شدهاند و چهارمین ساز‬ ‫بحرینیپژوهشگرایراندرسازمانعفوبینالملل‪،‬شهرامخلدی‬
‫پژوهشگر«اساس نظام قضایی را در ایران از بین برده است‪».‬‬ ‫و کار‪ ،‬تشکیل کمیسیونهای حقیقتیاب‪ ،‬برای دانستن آنچه‬ ‫استاد دانشگاه در کانادا‪ ،‬محمد مقیمی کارشناس حقوق بشر‪،‬‬
‫رها بحرینیدرادامهافزود‪«:‬کمیسیونهایحقیقتیاببرای‬ ‫که در گذشته روی داده و همچنین برای بررسی علل وقوع آن‬ ‫معین خزعلی حقوقدان‪ ،‬فرهاد ثابتان استاد اقتصاد دانشگاه‬
‫اجرای روند عدالت انتقالی باید طی یک روند دموکراتیک و بر‬ ‫در آمریکا‪ ،‬افروز مغزى پژوهشگر در دانشگاه ارلانگن آلمان و‬
‫رویدادها است‪».‬‬ ‫لادن بازرگان از «شورای انقلابی دادخواهان» رشته سخن را به‬
‫اساس قانون تصویبشده تشکیل شوند‪».‬‬ ‫پیام اخوان که سابقه همکاری با دادگاه بینالمللی بررسی‬ ‫دست گرفتند‪ .‬جاوید رحمان گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد‬
‫شهرام خلدی که از کانادا برای شرکت در این کنفرانس به‬ ‫جنایات جنگی در یوگسلاوی سابق به عنوان دادستان را در‬ ‫نیز جهت بررسی وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی در‬
‫اسلو آمده بود معتقد است «با در نظر گرفتن فلاکت اقتصادی‪،‬‬ ‫کارنامه خود دارد‪ ،‬در این نشست در رابطه با «عدالت انتقالی»‬
‫اجتماعی و زیست محیطی که در ‪ ۴۴‬سال گذشته گریبانگیر‬ ‫گفت‪« :‬به دنبال خیزش انقلابی ژینا در ایران‪ ،‬موضوع عدالت‬ ‫نشست روز شنبه سخنرانی کوتاهی داشت‪.‬‬
‫ایران بوده است‪ ،‬شاید بزرگترین چالشی که پیش روی هر‬ ‫انتقالی‪ ،‬به مطالبهای عمومی تبدیل شده است‪ .‬اما منظور ما از‬ ‫محمود امیریمقدم در صحبتهای آغازین خود گفت «از‬
‫دولتی که کفالت امور را در دوران گذار بر عهده خواهد‬ ‫عدالت انتقالی چیست؟ با در نظر گرفتن واقعیتهای اساسی‬ ‫منظر ما عدالت شامل آشکار کردن تمامی ابعاد جنایات ‪۴۴‬‬
‫گرفت‪ ،‬مسئله دادگستری باشد‪ ».‬این استاد دانشگاه هشدار‬ ‫که نیاز به پاسخگویی در قبال جنایات جنگی را برمیانگیزند‪،‬‬ ‫سال گذشته‪ ،‬محاکمهی منصفانه همه آمران و عاملان جنایت‪،‬‬
‫داد «پس از گذار از جمهوری اسلامی‪ ،‬انتقامجویی مردم‬ ‫بهترین پاسخ این است‪ :‬تصور کنید یکی از اعضای خانواده‬ ‫دادخواهی برای قربانیان و تغییرات ساختاری در سیستم‬
‫عادی علیه عوامل دستگاه ستمگری که بر ایران مانند نیرویی‬ ‫شما در زندان شکنجه شده یا به قتل رسیده است‪ .‬بدون شک‪،‬‬ ‫سیاسیوقضاییمیشود‪.‬آمرانوعاملانجنایتهمشاملتمام‬
‫اشغالگر در ‪ ۴۴‬سال گذشته فرمانروایی کرده است‪ ،‬محدود‬ ‫شما دچار خشم و دردی طاقتفرسا شده و پیش از هرچیز‬ ‫کسانی میشود که در ارتکاب جنایت نقش داشتهاند؛ از رهبر‬
‫به شماری از اعضای دستگاههای امنیتی یا دادگاههای انقلاب‬ ‫به دنبال دلیل آن رویداد خواهید گشت و خواستار اجرای‬ ‫جمهوری اسلامی و دیگر سران حکومت گرفته تا پایینترین‬
‫نخواهد بود و به احتمال بسیار زیاد‪ ،‬شامل هر کس‪ ،‬در هر‬ ‫عدالت خواهید شد‪ .‬حال تصور کنید بجای یک نفر‪ ،‬دهها‬ ‫ردههاییکهدرارتکابجنایتمشارکتداشتهاند‪.‬هدفنهایی‬
‫پست و مقامی که مردم را از حقوق بنیادی آنها محروم کرده‬ ‫هزار یا حتی صدها هزار نفر قربانی شده باشند یا تصور کنید‬ ‫باید ترمیم جامعه و بستن راه برای تکرار این جنایات باشد‪».‬‬
‫تمام اعضای یک جامعه‪ ،‬به دلیل اعتقادات مذهبی یا نژادشان‬ ‫شیرین عبادی اشاره کرد که «عدالت انتقالی مجموعه‬
‫است نیز ممکن است‪ ،‬بشود‪».‬‬ ‫قتل عام شده و تحت آزار و اذیت قرار گرفته و مجبور به ترک‬ ‫اقدامات قضایی و غیرقضایی بدون خشونت و طراحی‬
‫محمد مقیمی به «جایگاه شورای حقوقدانان در دوران‬ ‫وطن شده باشند یا بطور سیستماتیک‪ ،‬اموالشان مصادره شده‬ ‫آیندهای صلحآمیز‪ ،‬باثبات‪ ،‬دموکراتیک و امکان توسعه پایدار‪،‬‬
‫گذار» اشاره کرد و افزود‪« :‬گذار از حکومتهای استبدادی‬ ‫و حق کار و حق تحصیل از آنها سلب شده باشد‪ .‬در چنین‬ ‫بدون امکان تولید یا بازتولید استبداد در آینده است‪ ».‬شیرین‬
‫همواره به دو صورت انجام گرفته است؛ گذار مسالمتآمیز و‬ ‫شرایطی‪ ،‬چطور ممکن است‪ ،‬به عدالت رسید؟ چطور میتوان‬ ‫عبادی‪ ،‬درباره ساز و کارهای عدالت انتقالی گفت‪« :‬عدالت‬
‫گذار از طریق انقلاب یا کودتا‪ .‬گذار از حکومت استبدادی از‬ ‫عدالت را اجرا کرد؟ در وضعیتی که نهادهای مسئول مجازات‬ ‫انتقالی‪ ،‬نسبت به سایر مفاهیم دیگر‪ ،‬یک مفهوم جدید در‬
‫طریق انقلاب‪ ،‬زمانی روی میدهد که به علل گوناگون‪ ،‬امکان‬ ‫جنایتکاران‪ ،‬خود مسئول ارتکاب این فجایع بودهاند‪ .‬چطور‬ ‫علم حقوق است و منظور از آن‪ ،‬مجموعه اقدامات قضائی‬
‫اصلاح از بین رفته باشد‪ .‬در حال حاضر هم در کشور ایران‪،‬‬ ‫میتوان عدالت را برقرار کرد؟ یک جامعه چگونه میتواند پس‬ ‫و غیرقضائی‪ ،‬برای عبور بدون خشونت و همچنین‪ ،‬طراحی‬
‫نمیتوان انتظار اصلاح حکومت را داشت و به همین دلیل‪،‬‬ ‫از خشونتها و جنایتها‪ ،‬سلامت خود را بازیابد؟ چگونه‬ ‫آیندهای صلحآمیز‪ ،‬با ثبات و دموکراتیک و امکان توسعه‬
‫جامعه به سمت انقلاب حرکت کرده است‪ .‬اگرچه انقلاب‬ ‫ارزش های انسانی نظیر اعتماد و اطمینان را میتوان دوباره‬ ‫پایدار‪ ،‬بدون امکان تولید یا بازتولید استبداد‪ ،‬در آینده است‪.‬‬
‫مطلوب نیست اما در شرایط فعلی ایران ناگزیر است‪ ».‬وی‬ ‫در پروسه عدالت انتقالی به گفته این حقوقدان «اولین‬
‫سازوکار این است که مخالفان سیاس ِی زندانی فورا آزاد شوند‬
‫در ادامه افزود «موضوع حقوق در دوران گذار به‬ ‫و پرونده قضائی آنها بسته شود‪ .‬دومین سازوکار‪ ،‬پیگردهای‬
‫کیفری و مجازات مرتکبین نقض حقوق بشر است که فایده آن‬