Page 18 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۲۹ (دوره جديد
P. 18
صفحه18شماره18۹۵
جمعه ۲4تا ۳0شهریورماه 140۲خورشیدی
مبانی حق و آزادی در نظریه سیاسی بینالمللی
بخش یک :نکتهای بنیادی از زبان نوید افکاری
=این سخن نوید افکاری کشتیگیر قهرمانی است که
توسط جمهوری اسلامی اعدام شد« :همه بدانند که در قرن
بیست و یکم با اینهمه هزینه و ساز و کارهای حقوق بشری،
سازمان ملل ،شورای امنیت و غیره ،یک انسان بیگناه در
حالی که با تمام توان خویش تلاش کرد و جنگید تا صدایش را
بشنوند ،اعدام شد ».سخنانی ساده ولی عمیقا تأملبرانگیز از
زبان یکی از شناختهشدهترین مبارزان و قربانیان نقض حقوق
بشر و نیز قهرمانی که به یکی از نمادهای عدالتخواهی
تبدیل شده است .سخنانی که باید آن را نقطه مرکزی همه
تحلیلها و چالشها در خصوص حقوق بشر دانست.
محمود مسائلی – این مجموعه نوشتار از کتابی با عنوان
«مبانی حق و آزادی در نظریه سیاسی بینالمللی» انتخاب
شده و از این پس با تغییرات و اصلاحاتی در اختیار شما قرار
میگیرد .هرچند که این کتاب برای استادان و دانشجویان این
رشته تهیه شده ،اما سعی کردهام تا جایی که ممکن است
مباحث آن را به زبان ساده بازنویسی کنم تا برای همه
علاقمندان قابل درک باشد.
آن را در چارچوب فهم متعارف از این گفتمان توصیف نمود. مختلف و زوایای متفاوت تحت عناوین “فلسفه حقوق بشر”، پیشگفتار
علاوه براین امروزه بیش از ٢٠۰مقوله حق در حیطه گفتمان “سیاستهای حقوق بشر”“ ،حقوق بشر بینالمللی”“ ،حقوق این سخن نوید افکاری کشتیگیر قهرمانی است که توسط
حقوق بشر قرار میگیرند به گونهای که نمیتوان گفت بینالملل” ،و در نهایت “حقوق بشر و اصول اخلاق جهانی” جمهوری اسلامی اعدام شد« :همه بدانند که در قرن بیست
حقوق بشر فقط به مفاهیم فردگرایانه حق برخورداری از در دانشگاههای سنت پل ،کارلتون ،آتاوا و ایران آکادمیا ،این و یکم با اینهمه هزینه و ساز و کارهای حقوق بشری ،سازمان
آزادیهای مدنی و سیاسی محدود میشود .چنین گستردگی فرصت را فراهم آورد تا با دقت بیشتری در خصوص گفتمان ملل ،شورای امنیت و غیره ،یک انسان بیگناه در حالی که
که در پرتو تحولات بنیادین جهانیشدن با چالشهای حقوق بشر تأمل داشته و ضرورت تحلیل پیچیدگیهای عمیق با تمام توان خویش تلاش کرد و جنگید تا صدایش را بشنوند،
غیرمنتظرهای مواجه شده ،کار تعریف حقوق بشر را مشکلتر آن نیز مورد واکاوی قرار گیرد .بنابراین همواره این ذهنیت
ساخته است .آمیختگی گفتمان با سیاست قدرت ،اقتصاد مطرح بود که چگونه میتوان اندیشهها را از گرفتار آمدن در اعدام شد».
انحصارگرا و جریانات فرهنگی سودجو و استفاده ابزاری از قالبهای از پیش تعیین شده رها ساخت و آنها را به گونهای سخنانی ساده ولی عمیقا تأملبرانگیز از زبان یکی از
آن برای اهداف سیاسی به ویژه سیاست خارجی و توجیه تنظیم کرد که از یکسو امید برانگیزد ،و از دیگرسو پرسشهای شناختهشدهترین مبارزان و قربانیان نقض حقوق بشر و نیز
مقاصد سودجویانه و تجاوزگرانه از یکسو ،و ابعاد فلسفی، جدی در برابر کاستیهای آن مطرح سازد ،و در عین حال قهرمانی که به یکی از نمادهای عدالتخواهی تبدیل شده
روانشناسانه و معرفتشناسانه و اخلاقی آن از سوی دیگر اندیشهها را نیز به سوی بدیلهای ناشناخته معطوف نماید. است .سخنانی که باید آن را نقطه مرکزی همه تحلیلها و
بر عمق پیچیدگیهای آن افزوده است .بنابراین دامنه این
گفتمان و بازتابهای آن بر حیات انسانی بیتردید فراتر چشماندازهایکهن چالشها در خصوص حقوق بشر دانست.
از موضوعات حقوقی ملی و یا بینالمللی جاری است .این کوفی عنان دبیرکل اسبق سازمان ملل گفته است« :همه اگر حقوق بشر آزادیبخش است و اگر جهانیان حقوق
پیچیدگیها حتی دشوارتر از آن است که فقط از منظر فلسفی ما میدانیم که مشکلات چیست و همه میدانیم که چه بنیادین از جمله حق آزاد بودن را بهرسمیت شناختهاند ،چرا
یا سیاسی و اقتصادی مورد مطالعه قرار گیرد .از این رو گفتمان قولهایی برای برطرف ساختن آنها دادهایم .آنچه هماکنون
و داعیهها و تحولات را میبایست به شکل فرارشتهای[]۱ لازم است اعلامیهها یا وعدههای بیشتری نیست ،بلکه اقدام هر روز نظامهای سلطهگر قربانی بیشتری میگیرند؟
مورد بررسی قرار داده و با توجه به ابعاد اخلاقی ،فرهنگی، چراصدایبزرگترینکشورهایحامیحقوقبشرجهاندرتب
سیاسی و تاریخی که تحولات آن را شکل بخشیدهاند و نیز برای تحقق وعدههای داده شده است». و تاب منافع سیاسی و یا اقتصادی به خاموشی گراییده است؟
چالشهایی که در برابر آن قرار دارند ،بهویژه چالش شرایط حقوق بشر به عنوان گفتمان ،دیسکورس و یا مقولهای چرامدافعانحقوقبشرکهبهدرستیودلسوزیبرایحقوق
آزادیبخش برای حفاظت و پیشبرد حقوق ستمدیدگان و بشر مظلومان و ستمدیدگان مبارزه میکنند ،به تناقضات
ناشی از جهانیشدن ،آن را به بحث و گفتگو گذاشت. مظلومان در مقابل استبداد سیاسی ،سلطه طبقاتی و اقتصادی ذاتی نهفته در گفتمان جاری حقوق بشر توجه کافی ندارد؟
پیام و وظیفه آزادیبخشی حقوق بشر آنگونه که در ادبیات و تصلب فرهنگی ،جزماندیشی و خشکمغزی و در یک سخن چرا مصلحان مصلحتاندیش ،عاقلان عاقبتاندیش،
و رویههای جاری مورد نظر و توجه قرار گرفته ،موضوعی تنظیمرابطهایعادلانهمیانحکومتکنندهوحکومتشونده، فیلسوفان سفسطهگر ،خداباوران بتپرست ،دینداران
است که شروع آن را باید در تصویب اسناد بینالمللی حقوق مورد توجه جهانیان قرار گرفته است .این استقبال عمومی دینفروش،عارفانگوشهگیروزاهدانمصلحتاندیششدهاند؟
بشر که در سالهای نخست بعد از جنگ جهانی دوم شکل از پیامهای انساندوستانهی حقوق بشر ،عملا آن را به آیین چگونه میتوان با همه ساز و کارهای حقوق بشری چشم
گرفتند ،جستجو کرد .شایان ذکر است که عقاید آرمانگرایانه نوین فراگیری برای احترام به آزادیهای اساسی و حقوق به روی مرگ تدریجی و ناپیدای میلیونها قربانی نظامها و
مرتبط با آزادیهای اساسی و حقوق بنیادین انسان از بنیادین انسانها تبدیل ساخته است به گونهای که روز به
گذشتههای دور به اشکال مختلف مورد اذعان پارهای از جوامع روز بر پیروان این آئین انسانی افزوده میشود .اما گستردگی ساختارهای پیدا و ناپیدای ضدبشر فرو بست؟
بوده است .منشور کوروش کبیر برجستهترین نمونهی تاریخی دامنه ،غنا و عمق ،تنوع و گوناگونی موضوعات و پیامهای اگر اینپرسشهابذرهایناامیدیرابهدلهافرومینشاند،
ضرورت احترام به حقوق بنیادینی را که در قانون حقوق بشر امیدآفرینی که این گفتمان را شکل بخشیدهاند و هر روز نیز کدامین بدیل را میتوان برای حمایت از مظلومان و به حاشیه
بینالمللی امروزین تصریح شدهاند مورد تصدیق قرار میدهد. بر تعداد و تنوع آنها افزوده میشود ،همزمان تعریف حقوق
بشر را با پیچیدگیهایی مواجه ساخته که به آسانی نمیتوان راندهشدگان راه مبارزه برای آزادی و رهایی قرار داد؟
ارتش کوروش کبیر در سال ۵۲۳قبل از میلاد وارد بابل آیا به دلیل ناکارآمدی قوانین حقوق بشری باید به یکباره این
گفتمان بشارت دهنده آزادی را فراموش کرد؟
اینگونه پرسشها سالهاست ذهن مرا در درسهای حقوق
بشری به خود مشغول کرده بود .تدریس در حوزههای
