Page 14 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۴۳ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‌‌‪‌‌‌1‌4‬شماره‌‪‌1۹0۹‬‬
‫جمعه ‪ 1‬تا ‪ ۷‬دیماه ‪140۲‬خورشیدی‬

‫«نگاهی از درون به جنبش چپ ایران» (‪)۴‬‬
‫از انگلستان به عنوان «عنصر نامطلوب» اخراج شدم و در فرانسه دریافتم‬

‫بازنشر‬ ‫كه مرا به شركت در توطئه ترور شاه متهم كردهاند!‬

‫وقتی پس از انقلاب به ایران بازگشتم توانستیم خیلی سریع به اشتباهاتمان پی ببریم‬

‫(تاریخ نشر در کیهان لندن‪ :‬از مهر تا آذر ماه ‪ - ۱۳8۴‬از شماره ‪۱۰۷۵‬تا ‪)۱۰8۲‬‬

‫حمید شوكت‬ ‫كنفدراسیون جهانی دانشجویان ایرانی و سازمان انقلابی كه از ائتلاف آن با حزب توده به‬
‫وجود آمد در سوق دادن مبارزه سیاسی به مسیر مبارزه چریكی و اقدام مسلحانه علیه رژیم‬
‫=هنوز نگفتهای وجه تمایز تو با دیگر رهبران سازمان‬ ‫پیشین ایران نقش مؤثر داشتند‪ .‬حمید شوكت‪ ،‬از فعالان كنفدراسیون‪ ،‬در سالهای اخیر به‬
‫انقلابی در چه بوده است؟‬ ‫تدوین تاریخ شفاهی كنفدراسیون همت گماشته و چند كتاب زیر عنوان «نگاهی از درون به‬

‫ــ این را باید از دیگران بپرسی‪.‬‬ ‫جنبش چپ ایران» انتشار داده كه آخرین آنها گفتگو با محسن رضوانی است‪.‬‬
‫=میخواهم از تو بپرسم‪ .‬خود را چگونه میبینی؟‬ ‫در این كتاب‪ ،‬گفتنیهای بسیار از كم و كیف فعالیتهای پنهان و ارتباطات كنفدراسیون و‬
‫ــ من همیشه این آموزش مائوتسه دون را دنبال میكردم‬
‫سازمان انقلابی بهصورت گفت و شنود بین شوكت و رضوانی بازگو شده است‪.‬‬
‫كه باید خود را وقف خلق كرد‪.‬‬ ‫خوانندگان عزیز و پژوهندگان تاریخ معاصر ایران را به مطالعه این كتاب كه بخشهایی از آن‬
‫=دیگران نیز چنین كردند‪.‬‬
‫ــ من صداقت انقلابی خود را حفظ كردم‪.‬‬ ‫برای درج در صفحه خاطرات و تاریخ برگزیده شده است دعوت میكنیم‪.‬‬
‫=نقطه ضعفت در كجاست؟‬ ‫گزیده كتاب را از مأموریت پرویز نیكخواه و عزیمت وی به تهران میآغازیم‪« .‬گروه‬
‫ــ وقتی یك خطی را میپذیرفتم تا آخر میرفتم و‬ ‫نیكخواه» پس از حادثه تیراندازی به محمدرضاشاه در كاخ مرمر (‪۲۱‬فروردین ‪ ) ۱۳۴۴‬به عنوان‬
‫مكثی نمیكردم‪ .‬شنیدهام دختر ماركس از او پرسیده است‬ ‫متهم اصلی شناخته شد‪ .‬پرویز نیكخواه و تعدادی دیگر از افراد تیم او بازداشت و محاكمه‬
‫بزرگترین كییفیتاش در كجاست؟ ماركس گفته است شك‬ ‫شدند‪ .‬نیكخواه پس از آن كه قسمتی از دوران محكومیت خود را در زندان گذراند آزاد شد و‬
‫داشتن‪ .‬من این حرف ماركس را نادیده میگرفتم و همواره‬ ‫چون به تحولات ناشی از «انقلاب سفید» در جامعه ایران عقیده پیدا كرده بود مانند كورش‬
‫به درست بودن راهمان به شكلی افراطی اطمینان داشتم‪.‬‬ ‫لاشایی تصمیم به همكاری برای پیشبرد این برنامه گرفت‪ .‬او در سازمان رادیو تلویزیون ملی‬
‫میتوانی نمونهای بیاوری؟‬ ‫ایران مشغول كار شد و پس از انقلاب اسلامی در شمار نخستین كسانی بود كه اعدام شدند‪.‬‬
‫ــ میگویند بایزید بسطامی درس الهیات میداد و قرار‬
‫بود وجود خدا را اثبات كند‪ .‬یكی از شاگردانش گفته بود‪:‬‬ ‫گاه ممكن نمیشد‪.‬‬ ‫=حمید شوكت ــ در خصوصیاتی كه برشمردی از خطر‬
‫«استاد! آن چه میگویید باعث میشود من به نبودن خدا‬ ‫=نكته قابل تأملی است‪ .‬در بحبوبه انقلاب‪ ،‬هنگامی‬ ‫كردن سخنی در میان نیست‪.‬‬
‫برسم» و بایزید بسطامی خنجری به او میدهد و میگوید‪:‬‬ ‫كه سنگ روی سنگ بند نبود تو میخواستی به عنوان یك‬
‫«اگر چنین است مرا بكش‪ ».‬میخواهم بگویم گاه آن‬ ‫انقلابی حرفهای كه سالیان سال در رویای چنین روزی بود‪،‬‬ ‫محسن رضوانی ــ در این زمینه پرسشی طرح نكردی تا‬
‫قدر بر اعتقاداتمان پای میفشاریم كه گاه بدون آن كه‬ ‫كنار بكشی و كتاب بخوانی؟ لنین در پایان كتاب «دولت‬ ‫پاسخ بدهم‪.‬‬
‫متوجه باشیم به ضد خود تبدیل میشد‪ .‬شاید اگر كمی‬ ‫و انقلاب» میگوید الان فرصت نوشتن نیست و باید به‬
‫شك میكردم‪ ،‬بهتر میتوانستم خدمت بكنم‪ .‬این مایه در‬ ‫=بگذارید این پرسش را به نوع دیگری عنوان كنم‪ .‬بین‬
‫من كم بود‪ .‬من روزگاری بر این امر اعتقاد مطلق داشتم كه‬ ‫انقلاب پرداخت‪.‬‬ ‫رهبران سازمان انقلابی علیرغم نكات مشتركی كه داشتند‪،‬‬
‫راه نجات ایران اقدام به مبارزه مسلحانه است‪ .‬پافشاری بر‬ ‫ــ تعجب میكنم با این كه این همه مخالف لنین هستی‬ ‫تفاوتهایی نیز موجود بود‪ .‬آن چه تو را از دیگران ممتاز‬
‫این اعتقاد شاید از آنجا ناشی میشد كه در خارج از كشور‬
‫محیط زنده برای فراگرفتن عقاید صحیح وجود نداشت‪.‬‬ ‫از او نقل قول میكنی‪.‬‬ ‫میكرد چه بود؟‬
‫= باید از خودت تعجب كنی كه با همه ارادتی كه به‬ ‫ــ یكی صداقت بود و دیگری فعالیت پیگیر انقلابی‪.‬‬
‫=چرا؟‬ ‫میبایست از خود گذشته میبودی و از همه چیز خود‬
‫ــ چون همه چیز فرقهای بود و گروه گرایی غلبه داشت‪.‬‬ ‫لنین داشتی و داری در گرماگرم انقلاب یاد كتاب خواندن‬
‫=میان خودتان هم فرقه گرایی و گروه گرایی حاكم‬ ‫افتاده بودی‪ .‬به عنوان یك انقلابی حرفهای میبایستی‬ ‫میگذشتی‪.‬‬
‫كششی غریزی میداشتی كه در طوفان حوادث قرار‬ ‫=اینها عمومی است‪ .‬میخواهم بدانم تو چه‬
‫بود‪.‬‬ ‫بگیری‪ .‬علاوه بر این‪ ،‬مگر در تمام آن سالهای زندگی مخفی‬
‫خصوصیاتی داشتی؟‬
‫در اروپا فرصت مطالعه پیدا نكرده بودی؟‬ ‫ــ نمیدانم‪ .‬شاید رفتن زیر بار مسئولیتها بود‪ .‬شاید این كه‬
‫ــ در انگلیس كه بودم‪ ،‬پیش از آن كه مخفی شوم‪،‬‬
‫هر چند وقت یك بار كلی كتاب میخریدم و یك به یك‬ ‫مسئولیتهایم را با موفقیت انجام میدادم‪.‬‬
‫آنها را مطالعه میكردم‪ .‬این را جزو وظیفه زندگی خود‬ ‫=دیگران جز این میكردند؟‬

‫میدانستم‪ .‬اما خواندن رمان از كارهای اصلی من نبود‪.‬‬ ‫ــ نه‪ ،‬رفقای دیگر رهبری سازمان نیز همین خصوصیات‬
‫=از چه نوع رمانهایی خوشت میآمد؟‬ ‫را داشتند‪.‬‬

‫ــ بیشتر از همه از رمانهای ویكتور هوگو و داستایوسكی‬ ‫=پس ویژگی تو چه بود؟‬
‫كه در ایران خوانده بودم‪ .‬از رمانهای دوریس لسینگ كه‬ ‫ــ دنبال مقام نبودم‪ .‬مثلا پس از انقلاب كه حزب رنجبران‬
‫در ایران به دنیا آمده و پدرش دیپلماتی انگلیسی بود نیز‬ ‫را درست كردیم‪ ،‬مرا به عنوان دبیر اول حزب انتخاب كردند‪.‬‬
‫من مخالف این كار بودم و چند نفر دیگر را پیشنهاد كردم‪.‬‬
‫خوشم میآمد‪.‬‬
‫=پیشتر گفتی به تئاتر نیز علاقمند بودی‪.‬‬ ‫=چرا پذیرفتی؟‬
‫ــ از جوانی سینما رو بودم و تئاتر نیز میرفتم و تمام‬ ‫ــ حزب خواست كه بپذیرم‪ .‬پیش از تشكیل حزب رنجبران‬
‫نیز وقتی در اردیبهشت ‪ ،1358‬چهارمین كنفرانس سازمان‬
‫نمایشنامههای شكسپیر را دیده بودم‪.‬‬ ‫انقلابی را در تهران تشكیل دادیم و برای اولین بار همه‬
‫=كدام یك از شخصیتهای نمایشنامههای او مورد‬ ‫كادرهای علنی و مخفی حزب زیر یك سقف جمع شدند‪،‬‬
‫اصرار كردم رفیق علی صادقی عهدهدار مسئولیتها شود‪.‬‬
‫علاقهات بود؟‬ ‫میخواستم بارم كمی كمتر باشد‪ ،‬چون در تمام آن سالها كه‬
‫ــ بیشتر برای استراحت به تئاتر میرفتم و با دید آموزشی‬ ‫مخفی بودم هیچ زندگی خصوصی نداشتم‪ .‬دلم میخواست‬
‫بنشینم و كتاب بخوانم‪ ،‬اما كارها آنقدر زیاد بود كه هیچ‬
‫نگاه نمیكردم‪.‬‬