Page 15 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۴۳ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‌‪‌‌‌1‌‌5‬شماره‌‪1۹0۹‬‬
‫جمعه ‪ ۲۲‬تا پنجشنبه ‪ ۲۸‬دسامبر ‪۲0۲۳‬‬

‫به ایران‪ ،‬از طریق آذر هوشنگ توكلی كه از رفقای ما بود‬ ‫جنت بعدها ملیت خود را تغییر داد و پس از استقلال گینه‪،‬‬ ‫ــ وقتی به كردستان رفتم دیدم محیط چقدر‬
‫و آن روزها در پاریس به سر میبرد‪ ،‬باخبر شدم كه گروه‬ ‫رئیس جمهور آن كشور شد‪ .‬من در جریان كمك به جنبش‬ ‫تفاوت دارد‪ .‬یا وقتی پس از انقلاب به ایران بازگشتیم‬
‫نیكخواه در ایران دستگیر شده است‪ .‬پس از آگاهی از این‬ ‫استقلال طلبانه گینه در لندن با دكتر جیگان آشنا شده‬
‫مسئله بلافاصله به آشنایی در تهران تلفن كردم؛ نتوانستم‬ ‫بودم‪ .‬چندی بعد او در راس هیأتی برای مذاكره با مقامات‬ ‫توانستیم خیلی سریع به اشتباهاتمان پی ببریم‪.‬‬
‫تماس بگیرم‪ .‬در جستجوی آگاهی از وضعیت نیكخواه و‬ ‫=كدام اشتباهات؟‬
‫یارانش با یك زن فرانسوی به نام ژولی كه عضو یك گروه‬ ‫انگلیسی به لندن آمد و در هتل پیكادلی اقامت گزید‪.‬‬
‫فرانسوی چپ به نام توما (‪ )Thomas‬بود تماس گرفتم‪ .‬توما‬ ‫یكی از شبها دیدم در خانه ما را میزنند‪ .‬در را باز كردم‬ ‫ــ مسئله پشتیبانی از جمهوری اسلامی‪.‬‬
‫نام كوچك رهبر گروه بود كه مصری و یهودیالاصل بود‪.‬‬ ‫و دیدم دكتر جیگان است‪ .‬از دیدنش یكه خوردم و وقتی‬ ‫=به این مطلب خواهیم پرداخت‪ .‬آیا جز این موارد‬
‫این گروه از بازماندگان نهضت مقاومت فرانسه در دوره‬ ‫ماجرا را پرسیدم گفت‪« :‬امروز از این مذاكرات طولانی و‬
‫جنگ دوم جهانی بود كه برضد فاشیسم مبارزه میكرد‪.‬‬ ‫از این همه گارد محافظ و ماموران اسكاتلندیارد خسته‬ ‫دیگری نیز وجود دارد كه بشود برشمرد؟‬
‫ژولی متخصص كردستان بود و در دانشگاه سوربن تدریس‬ ‫شدم‪ .‬در ضمن میخواستم ثابت كنم این ماموران پلیس‬ ‫ــ این كه می گفتم هر چه چینیها بگویند درست است‪.‬‬
‫میكرد‪.‬‬ ‫چقدر بیعرضهاند‪ .‬پس‪ ،‬از یك لحظه غفلت آنها استفاده‬ ‫در پذیرش اندیشه مائو چنین روشی داشتیم‪ .‬حال آن كه‬
‫كردم و از آشپزخانه هتل و در پشت خارج شدم و آمدم‬ ‫پیش از مائو‪ ،‬رهبران جنبش ماركسیستی خیلی حرفها‬
‫=با او چگونه آشنا شدی؟‬ ‫زده بودند كه خوانده بودیم‪ ،‬اما به خاطر جزم اندیشی‬
‫ــ از طریق آلكس‪ ،‬همان كمونیست یونانی در لندن‪.‬‬ ‫شما را ببینم‪».‬‬
‫وقتی مجبور شدم لندن را ترك كنم با او تماس گرفتم و‬ ‫این را گفت و نشست و مشروبی خوردیم و گپی زدیم‪.‬‬ ‫نمیپذیرفتیم‪.‬‬
‫آلكس گفت رفقایی در پاریس دارد كه میتوانند مرا پناه‬ ‫نزدیك به دو ساعت گذشته بود كه از صدای آژیر اتومبیلهای‬ ‫از ادبیات ماركسیستی چه خوانده بودی؟‬
‫دهند و اگر لازم شد برایم گذرنامه و مدارك جعلی تهیه‬ ‫پلیس متوجه شدیم خبری است‪ .‬ماموران اسكاتلندیارد تمام‬ ‫ــ هرچه بود خوانده بودم‪ .‬شاید عمیق نخوانده بودم‪،‬‬
‫كنند‪ .‬پیش از خداحافظی نشانی محل ملاقات با ژولی‬ ‫خانه و خیابانهای اطراف را محاطره كرده بودند‪ .‬لحظهای‬
‫را كه كافهای در محله سن ژرمن پاریس بود در اختیارم‬ ‫بعد در خانه ما را كوفتند و دكتر جیگان را‪ ،‬البته با احترام‪،‬‬ ‫اما خوانده بودم‪.‬‬
‫نهاد‪ .‬آلكس از من خواست تا در این ملاقات خود را به‬ ‫بردند‪ .‬از من نیز سئوالهایی پیرامون سابقه آشناییام با او‬ ‫=پس از پایان كار كنفرانس تداركاتی مونیخ چه كردی؟‬
‫نام موریس معرفی كنم‪ .‬در روز و ساعت معین‪ ،‬ژولی را‬ ‫كردند و رفتند‪ .‬در ادامه این نوع فعالیتهای سیاسی بود كه‬ ‫ــ هنوز مدت زیادی از بازگشتم به لندن نگذشته بود كه‬
‫كه زنی ‪ 40‬ــ ‪ 45‬ساله به نظر میرسید و موهای كوتاه و‬ ‫سرانجام مجبور شدم به عنوان عنصری نامطلوب انگلستان‬ ‫یك روز صبح زود‪ ،‬پلیس اسكاتلندیارد آمد دم در خانهام‬
‫خرمایی رنگ داشت ملاقات كردم‪.‬‬ ‫را ترك بكنم و به فرانسه بروم‪ .‬اسكاتلندیارد با تمدید‬ ‫و نامهای به من داد مبنی بر این كه به عنوان عنصری‬
‫اقامت من مخالفت كرد و خواست تا به عنوان «عنصری‬ ‫نامطلوب باید در ظرف ‪ 24‬ساعت انگلستان را ترك كنم‪.‬‬
‫=راجع به مسایل سیاسی صحبت كردید؟‬ ‫با این حادثه تحصیلاتم در انگلستان ناتمام ماند و به اجبار‬
‫ــ ژولی كه به انگلیسی فصیحی صحبت میكرد گفت‬ ‫نامطلوب» انگلستان را ترك كنم‪.‬‬ ‫به فرانسه رفتم‪ .‬این در فاصلهای است كه نیكخواه تازه‬
‫وظیفه او فراهم ساختن خدمات لوژستیك است‪ .‬پول‪،‬‬ ‫=در فرانسه چه كردی؟‬ ‫به ایران بازگشته بود و مدت چندانی از تشكیل كنفرانس‬
‫گذرنامه‪ ،‬محل اختفا و هر نوع كمك دیگری در این زمینه؛‬
‫و اضافه كرد‪« :‬ما به تمام گروههای ضدفاشیسم و ضد‬ ‫ــ در پاریس به كمك یكی از رفقایم به نام پرویز نعمان‬ ‫تداركاتی مونیخ نگذشته بود‪.‬‬
‫دیكتاتوری كمك میكنیم و جای نگرانی نیست‪».‬‬ ‫در نزدیكی میدان باستیل جایی پیدا كردم و با یك دانشجوی‬ ‫=علت اخراجت از انگلستان چه بود؟‬
‫اولین چیزی كه از او پرسیدم پیرامون واقعه تیراندازی به‬ ‫فرانسوی هم اتاق شدم‪ .‬مدتی در پاریس بودم و سرانجام‬ ‫ــ علت این امر فعالیتهای سیاسی بود كه بر ضد رژیم‬
‫شاه و مسئله گروه نیكخواه بود‪ .‬ژولی گفت‪« :‬تعدادی از‬ ‫تصمیم گرفتم به ایران بازگردم‪ .‬خاطرم هست یك روز‬ ‫شاه و در حمایت از جنبشهای آزادیبخش داشتم‪ .‬اما شاید‬
‫دانشجویان ایرانی را كه در انگلیس درس خوانده بودند به‬ ‫چهارشنبه با شركت هواپیمایی ایرفرانس بلیطی به مقصد‬ ‫آن چه كاسه صبر اسكاتلندیارد را لبریز كرد‪ ،‬رابطه من با‬
‫جرم سازماندهی ترور شاه در تهران دستگیر كردهاند‪ ».‬و‬ ‫تهران گرفتم‪ .‬میخواستم با نیكخواه و رفقایش صحبت كنم‬ ‫دكتر جیگان نامی بود كه رهبری جنبش استقلال طلبانه‬
‫اضافه كرد‪« :‬اریك رولو‪ ،‬خبرنگار روزنامه لوموند و متخصص‬ ‫و از وضع سیاسی اروپا و سفر چین گزارشی بدهم و نظر‬ ‫گینه انگلیس را بر عهده داشت و برای مذاكره با دولت‬
‫امور خاورمیانه از منبع موثقی اطلاع یافته كه پلیس فرانسه‬ ‫انگلستان به لندن آمده بود‪ .‬گینه انگلیس در آفریقا قرار‬
‫به خاطر حادثه كاخ مرمر و دستگیری گروه نیكخواه كه‬ ‫آنها را راجع به شرایط ایران جویا شوم‪.‬‬
‫در ماجرای سوءقصد به جان شاه مشاركت داشتند‪ ،‬در‬ ‫=بازگشت به ایران فقط به این منظور بود یا قصد‬ ‫دارد‪.‬‬
‫جستجوی شخصی به نام رضوانی است كه در فرانسه‬ ‫=او را از كجا میشناختی؟‬
‫اقامت دارد‪.‬‬ ‫ماندن داشتی؟‬ ‫ــ در دوره فعالیت دانشجویی‪ ،‬یكی از كارهای اصلی‬
‫رضوانی از رفقای نزدیك نیكخواه است‪ ».‬دیدم دیگر‬ ‫ــ ممكن بود بمانم و ممكن بود بازگردم‪ .‬ما همه مخالف‬ ‫ما دفاع از جنبشهای آزادیبخش بود‪ .‬مرتب جلسه بحث و‬
‫باید نام واقعی خود را به او بگویم‪.‬وقتی خودم را به‬ ‫ایجاد تشكیلات در خارج از ایران بودیم‪ .‬قرار بود گروههای‬ ‫میتینگ و راهپیمایی تشكیل میدادیم و برای این جنبشها‬
‫ژولی معرفی كردم‪ ،‬نزدیك بود از تعجب شاخ دربیاورد‪.‬‬ ‫تعلیماتی درست كنیم و این گروهها پس از گذراندن دوره‬ ‫كمكهای جنسی و مالی جمع آوری میكردیم‪ .‬حركت‬
‫از نگاهش چنین احساس كردم گمان میكند من نیز در‬ ‫تعلیماتی به ایران بازگردند و به گروه نیكخواه بپیوندند‪.‬‬ ‫استقلال طلبانهای كه در مستعمره گایانای انگلیس جریان‬
‫برنامهریزی سوءقصد به شاه دست داشتهام‪ .‬موقعیت من‬ ‫معیار اصلی این بود كه چه كسی حاضر است به ایران‬ ‫داشت‪ ،‬اگر چه نسبت به سایر جنبشهای آزادیبخش دارای‬
‫در پاریس و مخفی بودنم این شك را تقویت میكرد‪ .‬چون‬ ‫اهمیت چندانی نبود‪ ،‬اما چون به انگلستان مربوط میشد‪،‬‬
‫بلافاصله اضافه كرد كه اریك رولو شخصا به او گفته است‬ ‫برود‪.‬‬ ‫در مطبوعات انگلیس مطرح بود و همه از آن باخبر بودند‪.‬‬
‫كه پلیس فرانسه گمان میكند حادثه كاخ مرمر یك اقدام‬ ‫=پس از پایان تحصیل یا پیش از آن؟‬ ‫ما نیز بخشی از فعالیت خود را در دفاع از حركت استقلال‬
‫سازمان یافته و برنامه ریزی شده بینالمللی است‪.‬‬ ‫ــ فرقی نمیكرد‪ .‬تنها شرط‪ ،‬آمادگی برای بازگشت به ایران‬ ‫طلبانه آن جنبش قرار داده بودیم‪.‬گایانا موقعیت ویژهای‬
‫این تصویری بود كه رژیم ایران از مسئله سوءقصد به‬ ‫محسوب میشد‪ .‬هرچند كه مدتی بعد متوجه شدیم به‬
‫شاه در جراید و برای افكار عمومی جهان ترسیم میكرد‪.‬‬ ‫داشت‪.‬‬
‫با چنین تصویری‪ ،‬دیگر یافتن متحدانی برای گروه نیكخواه‬ ‫حداقلی از سازماندهی احتیاج است‪.‬‬ ‫انگلستان از قرن هیجدهم آن سرزمین را به مستعمره‬
‫در خارج از مرزهای ایران چندان دشوارنبود‪ :‬كمونیسم‬ ‫=نیكخواه نیز با این فكر موافق بود؟‬ ‫خود تبدیل كرده و شماری هندی و شماری سیاه پوست‬
‫بینالمللی در تبانی با انقلابیون ایران قصد جان شاه را كرده‬ ‫ــ او نیز معتقد بود كه حداقلی از تشكیلات لازم‬ ‫آفریقایی را در آن جا سكنی داده بود‪ .‬هندیها بیشتر‬
‫بودند‪.‬‬ ‫است؛ هرچند در اوایل كار از ایجاد چنین تشكیلاتی یك‬ ‫كارهای اداری را برعهده داشتند و بورژوازی آنجا را تشكیل‬
‫سازمان سیاسی در خارج فهمیده نمیشد‪ .‬فقط قرار بود با‬ ‫میدادند و سیاه پوستان هم كارهای صنعت و باربری و‬
‫=رژیم ایران بر همین دستاویز تكیه كرد‪.‬‬ ‫سازماندهی اندكی‪ ،‬افراد را برای بازگشت به ایران‪ ،‬چه از‬ ‫حمالی میكردند‪ .‬اهالی بومی نیز وضعی بیش و كم در‬
‫ــ من نیز با خود گفتم شاید نیكخواه و یارانش دستی در‬ ‫نظر تئوریك و چه از نظر سیاسی‪ ،‬آماده سازیم‪ .‬بنا بر همین‬ ‫سطح سیاه پوستان داشتند‪ .‬براین اساس جنبش كارگری‬
‫این ماجرا داشتهاند‪ .‬مات مانده بودم كه واقعیت چیست‬ ‫ارزیابی بود كه شماری را به ایران فرستادیم و در ارتباط‬ ‫تحت كنترل سیاه پوستان بود و شخص به نام برن كه رهبر‬
‫و چه باید كرد؟‬ ‫با گروه نیكخواه قرار دادیم‪ .‬از این نظر‪ ،‬حجم تشكیلات‬ ‫اتحادیه كارگری بود و بعدها به نخست وزیری رسید‪،‬‬
‫(ادامه دارد)‬ ‫سیاسی ما در انگلستان تقلیل یافت‪ .‬وقتی نیكخواه و‬ ‫رهبری آن را بر عهده داشت‪ .‬من چندین بار با او در لندن‬
‫رفقایش دستگیر شدند‪ ،‬گروه پیرامونی او كه از بچههای‬
‫خارج تشكیل شده بود به دام نیفتادند‪ .‬شاید از این بابت‬ ‫ملاقات كردم‪.‬‬
‫كه از لحاظ سازمانی ارتباطی حداقل با هسته اصلی گروه‬ ‫=دكتر جیگان چه گرایشی داشت؟‬
‫نیكخواه داشتند‪.‬خاطرم هست چند روز پیش از بازگشت‬ ‫ــ سوسیالیست بود و همسری آمریكایی داشت به نام‬
‫جنت كه رئیس یكی از اتحادیههای كارگری آمریكا بود‪.‬‬