Page 43 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۵۱ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‌‪‌‌4‌‌‌3‬شماره‌‪1۹1۷‬‬
‫جمعه ‪ ۲۳‬تا پنجشنبه ‪ ۲۹‬فوریه ‪۲0۲4‬‬

‫بازنشربهمناسبتدرگذشت«لیلاشری ُفوا»؛ترانههاییازدوردست بازنشر‬

‫را «خشم زندگی» نام نهاده و دیگری را «گلهای پراکنده‬ ‫شوروی باز! در هر دو کشور‪ ،‬گروهی از نسلهای مختلف‬ ‫=لیلا شریفی زادهی تبریز که در اتحاد شوروی به لیلا‬
‫در نظم و نثر»‪.‬‬ ‫آوارهی کشورهای دیگر میشوند و سالها طول میکشد‬ ‫شریفوا معروف بود‪ ،‬در سن ‪ ۹۴‬سالگی در دوسلدورف آلمان‬
‫تا دوباره جایی در کشور جدید برای ادامهی زندگی خود‬
‫وی چندی پیش همه آنها را با نامهای همراه کرد و برایم‬ ‫بیابند‪ .‬نقطهی تلاقی‪ ،‬شهری است که خود از میان دو‬ ‫درگذشت‪.‬‬
‫فرستاد‪ .‬با نامهای دیگر چند عکس از او دریافت میکنم‪.‬‬ ‫=«آن دانشجوی قبل از انقلاب ‪ ۵۷‬کجا و لیلا شریفوا‬
‫«کارت پستال»هایی از دوران اتحاد شوروی‪ ،‬با کیفیتی نازل‪،‬‬ ‫قسمت شده بود‪ :‬برلین!‬ ‫در اتحاد شوروی کجا‪ .‬در یک تقاطع و بزنگاه تاریخی اما‪،‬‬
‫که در آن زمان و در آن کشور‪ ،‬بهتر از این پیدا نمیشد‪ .‬بهای‬ ‫واقعا زندگی هر یک از ما گاهی بسیار فراتر از تخیل‬ ‫در یک فاصلهی ده ساله‪ ،‬دروازههای ایران بسته میشود و‬
‫«‪ ۵‬کُ ِپک» را در میان اطلاعاتی که پشت عکسها چاپ شده‬ ‫درهای شوروی باز! در هر دو کشور‪ ،‬گروهی از نسلهای‬
‫میتوانم تشخیص بدهم‪ .‬در پستی دیگر‪ ،‬سیدیهایش را‬ ‫میرود‪.‬‬ ‫مختلف آوارهی کشورهای دیگر میشوند و سالها طول‬
‫که به صورت آلبومی فاخر منتشر شده‪ ،‬میفرستد‪ .‬به او که‬ ‫من قبلا دربارهی آنچه لیلا شریفی منتشر کرده است‪،‬‬ ‫میکشد تا دوباره جایی در کشور جدید برای ادامهی زندگی‬
‫سالهاست در دوسلدورف زندگی میکند و پیام تلفنی برایم‬ ‫نوشتهام؛ کتابگزاری «قصهی سراسر خنده» را درباره یک‬ ‫خود بیابند‪ .‬نقطهی تلاقی‪ ،‬شهری است که خود از میان دو‬
‫منظومهی کوچک طنز به نام «خوان خرد» و «آن گنهکاران‬
‫گذاشته زنگ میزنم و تشکر میکنم‪.‬‬ ‫بیگناه» را درباره کتاب سه جلدی «سرنوشت سه نسل آواره»‬ ‫قسمت شده بود‪ :‬برلین!»‬
‫لیلا شریفوا ستارهی موسیقیهای محلی اتحاد شوروی بود‬ ‫=«گذشته را نه میتوان تغییر داد و نه میتوان برگرداند!‬
‫که به زبانهای مختلف میخواند‪ .‬شوق و افتخار آن دوران‬ ‫که الهامگرفته از زندگی خود نویسنده است‪.‬‬ ‫هر کسی را در این جهان جایی است و سرایی‪ ،‬که پایدار‬
‫که وی را «بلبل شرق» میخواندند‪ ،‬و اینک در آوارگی و‬ ‫نمیدانستم لیلا شریفوا اصلا ایرانی است و در تبریز به دنیا‬ ‫نیست! همه‪ ،‬لحظاتی بر این صحنه ظاهر میشویم و نقش‬
‫روزهای غربت و خاموشی‪ ،‬به گذشته و فراموشی سپرده‬ ‫آمده و تا نوجوانی در همین شهر و بعد در مشهد زندگی‬ ‫خود را بازی میکنیم و میرویم تا عدهی دیگری‪ ،‬نسلهای‬
‫شده‪ ،‬از لابلای سطور نامههایش و همچنین عکسهایی‬ ‫میکرده و در سال ‪ ۱۳۲۹‬به اتحاد جماهیر شوروی رفت‪.‬‬ ‫دیگری‪ ،‬بیایند و‪ ،‬آنها نیز بروند‪ ...‬و او که زنی باتجربه و‬
‫که فرستاده میتوانم ببینم و درک کنم‪ ،‬بدون آنکه کاری از‬ ‫وی نخست ساکن دوشنبه پایتخت تاجیکستان شد و در سال‬ ‫جهاندیده است این را میداند و گمان میکنم به همین‬
‫دستم بر آید‪ .‬گذشته را نه میتوان تغییر داد و نه میتوان‬ ‫‪ ۱۳۴۵‬به آذربایجان شوروی کوچ کرد‪ .‬در سال ‪ ۱۹۸۴‬و در‬ ‫دلیل هر بار در پاسخ احوالپرسیام میگوید‪« :‬هیچی!‬
‫برگرداند! هر کسی را در این جهان جایی است و سرایی‪ ،‬که‬ ‫آستانهی فروپاشی اتحاد شوروی همه چیز را رها کرد و به‬
‫پایدار نیست! همه‪ ،‬لحظاتی بر این صحنه ظاهر میشویم‬ ‫منتظرم بمیرم دیگه!» و شادمانه میخندد‪»...‬‬
‫و نقش خود را بازی میکنیم و میرویم تا عدهی دیگری‪،‬‬ ‫آلمان غربی رفت‪.‬‬
‫نسلهای دیگری‪ ،‬بیایند و‪ ،‬آنها نیز بروند… و او که زنی‬ ‫‪ ۱۶‬ساله بود که در مشهد به ازدواج یک افسر تودهای به‬ ‫الاهه بقراط – فروشگاهی کوچک است به نام «دیاموند»‬
‫باتجربه و جهاندیده است این را میداند و گمان میکنم به‬ ‫نام رحیم شریفی در آمد و پس از مدتی به دلیل عضویت‬ ‫در کنار سینمای زیبا و خوشبنای دیاموند‪ ،‬خیابان روزولت‬
‫همین دلیل هر بار در پاسخ احوالپرسیام میگوید‪« :‬هیچی!‬ ‫همسرش در سازمان افسران حزب توده در خراسان‪ ،‬هر دو‬ ‫روبروی امجدیه؛ صفحه و نوار میفروشد‪ .‬بیشترین ترانههای‬
‫ترکی و آذربایجانی‪ ،‬از جمله آثار هنرمندان آذربایجان شوروی‬
‫منتظرم بمیرم دیگه!» و شادمانه میخندد…‬ ‫به اتحاد شوروی پناهنده شدند‪.‬‬ ‫را میتوان در اینجا پیدا کرد‪ .‬حتی صفحهفروشی بتهوون در‬
‫به عنوان شنوندهای که دستی به قلم دارد اما میتوانم‬ ‫در کتابگزاری «آن گنهکاران بیگناه» درباره «سرنوشت سه‬
‫حقشناس باشم از اینکه لیلا سالهای طولانی با نوای‬ ‫نسل آواره» نوشتم که این کتاب «اگر به دست گروهی‬ ‫چهارراه پهلوی هم بعضی از این آهنگها را ندارد‪.‬‬
‫مخملین و ترانههایش گوشهای بسیاری را نواخت‪ ،‬و‬ ‫کاردان سپرده شود می تواند به یک سریال تلویزیونی و یا‬ ‫اواسط دههی پنجاه خورشیدی است؛ کاست لیلا شریفوا را‬
‫دلهایی را شاد کرد‪ ،‬و با اندوه کسانی که نمیشناخت همراه‬ ‫یک فیلم تبدیل شود که در آن طلوع یک «ستاره درخشان» با‬ ‫از «دیاموند» میخرم؛ در این کاست ترانههایی هم به زبان‬
‫شد و کاستاش در فروشگاه کوچک دیاموند که دیگر اثری‬ ‫تحکیم یک نظام سیاسی آغاز می شود و غروبش پس از سی‬ ‫فارسی دارد از جمله یک لالایی… با صدایی نرم و مخملین‬
‫سال فعالیت هنری با فروپاشی آن نظام همزمان می گردد‪».‬‬
‫از آن باقی نیست‪ ،‬به خاطرهای خوش بدل گشت‪.‬‬ ‫در این چند سالی که از نوشتن آن کتابگزاری میگذرد‪ ،‬لیلا‬ ‫و آرامشبخش‪.‬‬
‫*این مطلب نخستین بار در ‪ ۸‬شهریور ‪ ۱۳۹۶‬در کیهان‬ ‫شریفی که بیمهری تنها فرزندش‪ ،‬دخترش‪ ،‬نسبت به او چون‬ ‫آن دانشجوی قبل از انقلاب ‪ ۵۷‬کجا و لیلا شریفوا در اتحاد‬
‫خنجری عمیق در قلباش نشسته است‪ ،‬چند داستان و نظم‬ ‫شوروی کجا‪ .‬در یک تقاطع و بزنگاه تاریخی اما‪ ،‬در یک‬
‫لندن منتشر شد‪.‬‬ ‫و نثر دیگر در دو مجموعه کوچک منتشر کرده است‪ .‬یکی‬ ‫فاصلهی ده ساله‪ ،‬دروازههای ایران بسته میشود و درهای‬