قتل تکاندهنده الهه حسیننژاد بار دیگر توسعهنیافتگی سیستم حمل و نقل عمومی در ایران و ایجاد شهرکهای مسکونی بدون تجهیزات زیرساختی را برجسته کرده است.
الهه حسیننژاد دختر ۲۴ ساله ساکن «اسلامشهر» که چهارم خردادماه از میدان «آزادی» (شهیاد) سوار یک اتومبیل گذری شد، آخرین تماساش با خانواده ۲۰ دقیقه قبل از رسیدن به خانه بود و بعد از آن گوشی تلفن همراه وی برای همیشه خاموش شد.
بر اساس گزارشها، قاتل با انگیزه سرقت گوشی موبایل به این دختر جوان حمله کرده و به علت مقاومت او با چند ضربه چاقو به سینهی الهه حسیننژاد او را به قتل رسانده و پیکر بیجان وی ررا در بیابانهای اطراف فرودگاه «خمینی» رها کرد.
تعرض جنسی، تجاوز، دزدی و ضرب و جرح شهروندانی که غالبا به علت عدم دسترسی به وسائل نقلیه عمومی در حوالی محل سکونتشان ناچارند از تاکسی استفاده کنند بارها خبرساز شده است. به علت توسعهنیافتگی زیرساختهای حمل و نقل و همچنین عدم سازماندهی سیستم تاکسیرانی، اتومبیلهای شخصی نیز اقدام به مسافرکشی میکنند و غالب جنایات و بزهکاریها نیز از سوی رانندگان همین اتومبیلها صورت میگیرد.
قتل الهه حسیننژاد در نزدیکی خانه او صورت گرفته؛ سه راه «قائمیه»، محلی خلوت که یکسوی آن اتوبان است و سوی دیگر ساختمانهای نیمهکاره. او به علت «ماشینخور» نبودن کوچهشان ناچار بوده در این سه راهی از اتومبیل پیاده شود و بقیه مسیر را پیاده کند.
یکی از اهالی محل سکونت خانواده حسیننژاد به خبرنگار جنایی روزنامه «اعتماد» گفته «کسانی که به این محل میآیند معمولاً از سه راه قائمیه تا خانه را پیاده میروند، چون ماشینخور نیست. تا خانه الهه تقریباً یک ربع پیاده راه است.»
خانواده الهه حسیننژاد از نخستین ساعات پس از مفقود شدن این دختر جوان در غروب چهارم خرداد ۱۴۰۴، این موضوع را در شبکههای اجتماعی منتشر و از شهروندان خواستار کمک برای یافتن نشانی از او شدند. همین موضوع سبب شد تصاویر او در شبکههای اجتماعی بارها بازنشر شود و افکار عمومی نسبت به این خبر حساس گردد. با بازداشت قاتل که گفته شده از طریق نقطهزنی موبایل شناسایی شده است و اعتراف او به قتل و پیدا شدن پیکر دختر جوان، موضوع ناامن بودن خیابانهای ایران و توسعهنیافتگی حمل و نقل عمومی در ایران برجسته شد.
بهمن فرزانه قاتل ۳۲ ساله الهه حسیننژاد اهل مشکینشهر اردبیل بوده و قابل توجه اینکه با وجود سوابق کیفری از جمله ضرب و جرح و دزدی وسایل زنی که مسافر ماشین او بوده، در «اسنپ» هم استخدام شده بود. چند شهروند طی روزهای گذشته اعلام کردند که از طریق «اسنپ» با این راننده مسیرهایی را طی کردهاند!
با واکنشهای گستردهای که در شبکههای اجتماعی درباره قتل الهه حسیننژاد ایجاد شده، وزیر کشور جمهوری اسلامی دستوری برای بررسی حمل و نقل عمومی غیررسمی و اینترنتی صادر کرده است.
اسکندر مومنی وزیر کشور به معاون عمران و توسعه امور شهری و روستایی خود دستور داد زیرساختهای فنی و نظارتی حمل و نقل عمومی غیررسمی و اینترنتی را به منظور پاسخ به دغدغه های شهروندان در حوزه سفرهای «امن» بررسی و گزارش کند.
بر اساس گزارش وزارت کشور، معاون عمران موظف شده است، در این جلسه ضمن بررسی تخصصی وضعیت موجود فعالان غیررسمی و همچنین اینترنتی حوزه حمل و نقل عمومی، سازوکارهای نظارتی دقیق و به هنگام و نقاط ضعف و چالشهای فنی، شناسایی و در اسرع وقت گزارش شود.
با توجه به سابقه چهار دهه گذشته جمهوری اسلامی، به نظر نمیرسد وزیر کشور و بطور کلی در دولت و دیگر نهادهای حکومتی اراده و توانی برای ساماندهی حمل و نقل عمومی در ایران وجود داشته باشد و اسکندر مومنی صرفا با صدور این دستور تلاش در مدیریت افکار عمومی و جلوگیری از گستردهتر شدن اعتراضات به قتل الهه حسیننژاد را داشته است.
روزنامه «شرق» نیز در گزارشی به وضعیت حمل و نقل عمومی و اثر آن بر بروز جنایاتی مانند قتل الهه حسیننژاد اشاره کرده و نوشته آخرین گزارش سازمان حمل و نقل و ترافیک شهر تهران نشان میدهد در سال ۱۴۰۳ بطور میانگین روزانه ۲۰ میلیون سفر به مناطق مختلف پایتخت انجام شده است.
بر اساس این آمار ۵۵ درصد سفرهای روزانه شهروندان تهرانی با استفاده از وسایل نقلیه شخصی، ۳۳ درصد با سامانه حملونقل عمومی، هفت درصد با موتورسیکلت و بقیه با سایر وسایل نقلیه انجام شده است که این موضوع نشاندهنده وابستگی بالای شهروندان به خودروهای شخصی و ضعف شدید زیرساختهای حملونقل عمومی است. براساس این گزارش، در اسفند سال گذشته روزانه ۷۰۲ هزار وسیله نقلیه وارد شهر تهران شده و در مقابل، بیش از ۶۹۱ هزار وسیله از دروازههای مختلف شهر خارج شدهاند که این حجم بالای تردد، بیانگر میزان قابل توجه سفرهای بینشهری و حومهای به مقصد و از مبدأ تهران است.
همچنین، بیشترین حجم ورودی از مسیرهای غربی و جنوبی است که نشاندهنده تمرکز بالای سفرها از این نواحی به داخل تهران است.
در این میان، دوربینهای شهری به طور متوسط روزانه ۶۰۰ هزار تردد از محورهای مواصلاتی اسلامشهر به سمت تهران ثبت میکنند. از تعداد ترددهای ثبتشده ۲۰۰ هزار مورد برای شهر اسلامشهر و سایر موارد برای شهرهای اطراف اسلامشهر است و اسلامشهر همان جایی است که الهه زندگی میکرد و سالهاست حرف از احداث متروی این منطقه و تسهیل دسترسی به حملونقل عمومی است، اما در عمل خبری نیست.
در گزارش روزنامه «شرق» آمده که بهمن سال گذشته شهرداری «اسلامشهر» اعلام کرده بود پروژه متروی آن برای تکمیل به حدود هزارو ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد و اگر منابع مورد نیاز این پروژه تأمین شود، این پروژه ظرفیت بهرهبرداری در فاز اول را طی دو سال آینده دارد.
این گزارش افزوده ضعف زیرساختهای حمل و نقل عمومی در کشور در شرایطی است که در «سایر کشورهای جهان مدل حمل و نقل عمومی بطور یکپارچه یا درب به درب وجود دارد و این اصطلاح به آن معناست که شهروندان از زمان خروج از درِ خانه تا برگشتن به خانه به صورت یکپارچه به انواع وسایل حمل و نقل عمومی از اتوبوس و مترو گرفته تا مونوریل و حتی ایستگاههای دوچرخه دسترسی دارند. در ایران اما حملونقل یکپارچه درب به درب نه برای حمل مسافر معنی دارد و نه برای حمل کالا.»
«شرق» تأکید کرده مسئلهای که بارها فعالان صنعت حمل و نقل و فعالان اقتصادی را به چالش کشیده، اما اینبار به قیمت گزاف جان یک شهروند تمام شده است. پاسخ عموم کارشناسان صنعت حمل و نقل به این پرسش که چرا در ایران حمل و نقل یکپارچه وجود ندارد، یک چیز است: اقتصاد دستوری و دخالت دولت در قیمتگذاری صنعت حمل و نقل سبب شده تا سرمایهگذاری در این بخش صرفه نداشته باشد و از آنطرف هم دولت با وجود دخالت گسترده در این بخش، بودجه و توانایی مالی برای ایجاد زیرساختهای لازم ندارد.