افزایش شدید قیمت دارو در ایران سبب تحمیل هزینه‌های کمرشکن به بیماران مبتلا به سرطان شده و گزارش‌ها از «توقف خودخواسته درمان» از سوی برخی مبتلایان به سرطان و دیگر بیماری‌های خاص حکایت دارد.
روزنامه «هم‌میهن» در گزارشی به افزایش هزینه‌های داروی بیماران مبتلا به سرطان پرداخته و به نقل از رئیس سابق اداره سرطان وزارت بهداشت نوشته که ۶۸ درصد از مبتلایان به سرطان دچار هزینه‌های کمرشکن می‌شوند و مردم بیش از ۵۰ درصد هزینه‌های درمان را از جیبشان پرداخت می‌کنند.
در این گزارش آمده فقر در میان مبتلایان به سرطان، متاستاز داده؛ گروهی از بیماران که تعدادشان کم نیست، با هزینه‌های کمرشکن درمان مواجه شده‌اند. آنها در مسیر، یا از ادامه درمان منصرف می‌شوند یا از همان ابتدا با اعلام تعرفه اولین آزمایش، دست می‌کشند و به خانه می‌روند.
بحران تأمین هزینه دارو و درمان برای بیماران مبتلا به سرطان و دیگر بیماری‌های خاص یا صعب‌العلاج مدت‌هاست گزارش می‌شود اما وزارت بهداشت نتوانسته هیچ برنامه حمایتی برای این بیماران تدوین و اجرایی کند. موسسات خیریه‌ای هم که از سال‌ها پیش برای کمک به بیماران کم‌درآمد فعال بودند حالا با موجی از مراجعان روبرو هستند و منابع مالی این خیریه‌ها کفاف حمایت از همه بیماران نیازمند را نمی‌دهد.
علیرضا وارسته مدیرعامل موسسه حمایت از کودکان مبتلا به سرطان خراسان هفته آخر بهمن‌ماه امسال با اشاره به افزایش قیمت دارو، از انصراف برخی خانواده‌ها از درمان سرطان کودکان به‌دلیل مشکلات مالی خبر داده بود.
یاشا مخدومی رئیس انجمن رادیوآنکولوژی ایران نیز پیشتر گفته بود که داروهای جدید سرطان وارد فهرست بیمهها نشده‌اند؛ داروهایی که هربار ۱۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان هزینه دارد.
علی قنبری‌مطلق رادیوانکولوژیست و رئیس سابق اداره سرطان وزارت بهداشت در توضیحاتی گفته «در بخش درمان، هزینه‌های کمرشکن تعریف شده؛ هزینه‌ای کمرشکن است که بیش از یک‌سوم هزینه‌های خالص، صرف یک مورد خاص شود. اگر شخصی ۳۰ میلیون تومان در ماه درآمد دارد و بیش از ۱۰ میلیون تومان را صرف درمان بیماری‌اش می‌کند، این فرد دچار هزینه‌های کمرشکن درمان شده است. بر اساس بررسی‌های انجام‌شده از سوی سازمان بهداشت جهانی در ارتباط با وضعیت ایران، ۶۸ درصد از مبتلایان به سرطان دچار هزینه‌های کمرشکن می‌شوند!»
گزارش روزنامه «هم‌میهن» اما جزییات بیشتری از مشکلات بیماران مبتلا به سرطان برای تأمین هزینه درمان را بازتاب داده است.
این گزارش تأکید کرده ۶۸ درصد از مبتلایان به سرطان، به‌دلیل هزینه‌های بالای درمان، دچار هزینه‌های کمرشکن می‌شوند. کمرشکن، یعنی فرد بیش از یک‌سوم درآمدش را صرف هزینه درمان کند. سه دهک اول، از پرداخت این هزینهها عاجزند، چرا؟ چون بیشتر هزینهها به‌جای بیمهها، از جیب بیماران پرداخت می‌شود. بیماران مبتلا به سرطان، هر روز فقیرتر می‌شوند.
مژگان میرحبیبی عضو هیئت مدیره شبکه ملی خیریه‌ها و نیکوکاران به «هم‌میهن» گفته افراد زیادی را می‌شناسد که به دلیل هزینهها، درمان را رها کرده‌اند، آنها حتی توانایی پرداخت تفاوت ۱۰ و ۲۰ درصدی بیمهها را هم ندارند، در روستاها مردم گاو، زمین و… می‌فروشند، قرض می‌گیرند تا درمان شوند.
او همچنین گفته در برخی مناطق حتی تخت به اندازه کافی برای شیمی‌درمانی وجود ندارد. در دزفول و اهواز مواردی از این دست فراوان است، به همین دلیل افراد اصلاً مراجعه نمی‌کنند. حتی هزینه رفت و آمد ندارند تا دارو بخرند و درمان شوند. خیلی‌ها در مسیر، از ادامه درمان منصرف می‌شوند.
به گفته عضو هیئت مدیره شبکه ملی خیریه‌ها و نیکوکاران «مشکل اصلی درمان سرطان بزرگسالان است؛ چرا که برای کودکان، موسسات خیریه فراوانی وجود دارد که حمایت‌شان می‌کند. هر چند بیماران زیادی همچنان از درمان عاجزند، مثلاً گفته می‌شود در یکی از بخش‌های بیمارستان کودکان مفید، حدود ۲۵ درصد از کودکان بستری‌شده که به انواع بیماری‌ها مبتلا هستند، به دلیل نداشتن هزینه، ترخیص نمی‌شوند و مددکاری مانده با این بیماران چه کند.»
او توضیح داده که «هزینه‌های درمان بیماران مبتلا به سرطان، بسیار بالاست، روز به روز قیمت داروها بیشتر می‌شود؛ چه داروی بزرگسال و چه داروی کودکان. برخی از موسسات می‌گویند درمان برخی از بیماران در یک ماه، به یک میلیارد تومان هم می‌رسد.»
به گفته مژگان میرحبیبی «گاهی روند ترخیص داروها از گمرک آنقدر طولانی می‌شود که تاریخ مصرف دارو می‌گذرد. ما حتی در گمرک، دستگاه‌های رادیوتراپی هم داریم که یک خیّر به‌صورت رایگان خریده و امضای دو وزیر پای برگه ترخیص آن زده شده، اما گمرک می‌گوید که باید ارزش‌افزوده آن پرداخت شود تا ترخیص کنند.»
عضو هیئت مدیره شبکه ملی خیریه‌ها و نیکوکاران همچنین به کاهش توان خیریه‌ها برای کمک به همه متقاضیان نیازمند اشاره کرده و گفته «قبلاً موسسه‌های خیریه می‌توانستند ۱۰۰ درصد به بیماران کمک کنند، حالا این میزان به ۵۰ درصد رسیده است. خود وزارت بهداشت اعلام کرده که سال آینده، بسیار سخت خواهد شد. یک خیر همان مبلغ ۱۰۰ میلیون تومانی که حالا پرداخت می‌کند را به موسسه می‌دهد، اما این مبلغ برای سال آینده کافی نیست. به همین دلیل بیماران هم ناچار می‌شوند برای تأمین هزینه‌های درمان‌شان طلا، خانه، ماشین و… را بفروشند؛ البته اگر داشته باشند.»
وضعیت بحرانی ذخایر استراتژیک دارو در ایران؛ احتمال «فروپاشی زنجیره تأمین دارو»
در بخش دیگری از گزارش «هم‌میهن» آمده که تراپی‌های جدید درمان سرطان، نه بیمه است و نه در دسترس. اینها را جواد میلانی مدیرعامل موسسه حمایت از کودکان مبتلا به سرطان استان آذربایحان شرقی به این روزنامه می‌گوید و درباره شرایط سخت خانواده‌ها برای درمان سرطان فرزندان بیمارشان توضیح می‌دهد: «هزینه‌های ایمونوتراپی و تارگت‌تراپی برای یک کودک، از ۹۰۰ میلیون تا یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان هزینه می‌برد. تامین این هزینه، برای بیشتر مردم امکان‌پذیر نیست. داروهای جدیدی که برای درمان سرطان معرفی می‌شوند، بسیار گران‌قیمت‌‌اند.
این گزارش افزوده حتی کسانی که برای درمان به بخش دولتی می‌روند هم به سختی از پس هزینهها برمی‌آیند. یک کارمند با حداکثر حقوق ۳۰ میلیون تومانی، باز هم نمی‌تواند این هزینهها را پرداخت کند.» میلانی می‌گوید، بیشتر افرادی که به موسسه آنها مراجعه می‌کنند، کارگران روزمزد، کشاورزان و افرادی‌اند که شاید حتی بیمه هم نداشته باشند، با دلار ۹۳ هزار تومانی، چطور می‌توان داروهای خارجی ضدسرطان خرید؟ «آخرین مرحله درمان یک بیمار مبتلا به سرطان، پیوند است؛ یعنی زمانی‌که روش‌های شیمی‌درمانی و پرتور درمانی جواب نداده باشد، برای بیمار پیوند انجام می‌شود که دو تا سه میلیارد تومان هزینه می‌برد. قبل از پیوند هم برخی از بیماران به دوره‌های درمانی برای آمادگی بدن نیاز دارند که هزینه آن هم دوونیم میلیارد تومان است.»
محمدرضا احمدی مدیرعامل موسسه خیریه درمان سرطان کودکان در اصفهان هم گفته «قیمت‌ها آنقدر بالاست که اخیراً برای یک بیمار کودک این موسسه، یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان برای یک دوره درمان تخصصی سرطان هزینه شد که خیّران این مبلغ را تهیه کردند.»
محمدرضا احمدی افزوده «هزینه‌های درمان بیماران بسیار متفاوت است، بیماری که این ماه هزینه سونوگرافی‌اش ۳۰۰ هزار تومان است، ممکن است ماه بعد ۲۰۰ میلیون تومان هزینه درمانش شود.»
اینهمه در حالیست که آمار بیماران مبتلا به سرطان نیز در ایران رو به افزایش است. آلودگی هوا در بسیاری از کلانشهرها، استرس و شیوه تغذیه غیرمفید از جمله دلایل افزایش آمار سرطان در ایران عنوان شده است.
آخرین آماری که وزارت بهداشت منتشر کرده، حکایت از ابتلای حدود ۱۹۰ هزار مورد جدید بیمار مبتلا به سرطان در کشور دارد که افزایش ۵ درصدی در سال را نشان می‌دهد.
