Page 12 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۳۹۰ (دوره جديد

‫معمایی بهنام هویدا (‪)۱۲‬‬ ‫صفحه ‪ 12‬شماره ‪185۶‬‬
‫نوشته دكتر عباس میلانی‬ ‫جمعه ‪ 11‬تا ‪ 1۷‬آذرماه ‪1401‬خورشیدی‬

‫رئیس دادگاه با لحنی پرخاشجویانهتر از دادستان‪،‬‬
‫متهم را به چالش میطلبید! بازنشر‬

‫هویدا‪ :‬در چنین شرایطی چگونه میتوانم به كیفرخواست پاسخ بگویم؟‬
‫خلخالی‪:‬دادگاه‪،‬دادگاهانقلاباستوانقلابیعملمیكند‪،‬سریعوشبانهروزی!‬

‫(تاریخ نشر در کیهان لندن‪ :‬خرداد تا مهرماه ‪ ۱۳۸۰‬شمارههای ‪) ۸۶۱-۸۷۷‬‬

‫اميرعباس هويدا در قدرت‪ ،‬و روحانيون به انتظار نوبت!‬ ‫دكتر عباس میلانی‪ ،‬متن انگلیسی كتاب خود را با عنوان‬
‫‪ Persian Sphinx‬انتشار داد‪.‬‬
‫مصاحبه مطبوعاتی واداشتند‪ .‬در طول آن مصاحبه‪ ،‬او حالتی‬ ‫مجلسمسئولند‪،‬نهدرقبالشاه‪ .‬میگفتطبققانوناساسی‬
‫سركش داشت‪ .‬حتی به یكی از پرسش كنندگان پرخاش كرد‬ ‫ایران هیچ فرمان شاه‪ ،‬چه كتبی‪ ،‬چه شفاهی‪ ،‬از وزیر سلب‬ ‫«اسفنكس» در اساطیر نام یك موجود افسانهایست با‬
‫كه‪« ،‬این جا یك مصاحبه مطبوعاتی است‪ ،‬نه دادگاه‪ ».‬ولی‬ ‫مسئولیت قانونی نمیكند‪ .‬از مسئولیت مشترك هیات دولت‬ ‫كله انسان و اندام شیر كه بر دروازه شهری نشسته بود و‬
‫وقتی در دادگاه آغاز به سخن كرد از گزندگی كلامش كاسته‬ ‫سخن میگفت و به این نتیجه میرسید كه یك یك وزرا‪ ،‬در‬ ‫هر كس میخواست وارد شهر شود مجبور بود به معمایی‬
‫شده بود‪ .‬انگار میدانست كه فرجام كارش چیست و یأس و‬ ‫كه او مطرح میكرد پاسخ دهد‪ .‬اگر پاسخش صحیح بود‪،‬‬
‫هراس بر جان و كلامش سایه انداخته بود‪ .‬میگفت‪« ،‬من این‬ ‫مقابل همه اعمال ساواك مسئولند‪.‬‬
‫كیفرخواست را هرگز ندیده و نخواندهام‪ ».‬پرسید مگر طبق‬ ‫واپسین بخش «اعلام جرم» به مسأله حق تجمع و تحزب‬ ‫اجازه ورود مییافت و ال ّا سرش به باد میرفت‪.‬‬
‫قانون نباید به او فرصت داده می شد تا كیفرخواست را پیشتر‬ ‫تخصیص داشت‪ .‬آنجا حاج سیدجوادی آن دسته از مادههای‬ ‫این كلمه اما به معنی شخص پیچیده و مرموز وارد‬
‫بخواند و مدافعات خود را تدارك كند‪ .‬به زمان شروع دادگاه‬ ‫قانون اساسی ایران و نیز اعلامیه حقوق بشر را كه به مساله‬ ‫زبانهای اروپایی شده و به كسانی اطلاق میشود كه‬
‫هم اعتراض كرد‪ .‬تذكر داد كه عصر همان روز با دادستان دیدار‬ ‫آزادی تشكل و تحزب مربوط میشد بر شمرده و آنگاه به‬
‫كرده بود و در این دیدار‪ ،‬دادستان بیست سئوال مختلف طرح‬ ‫این نتیجه رسیده بود كه تشكیل حزب رستاخیز این حق مهم‬ ‫نمیتوان از اسرار و افكارشان سر درآورد‪.‬‬
‫كرد‪« ،‬و قرار شد كه ارقام و اطلاعاتی كه در باره آن سئوالها‬ ‫را از مردم ایران سلب كرده است‪ .‬میگفت این تنها باری‬ ‫آیا هویدا واقعا چنین پدیدهای بود و باقی ماندن او در‬
‫و این اتهامات لازم بود‪ ،‬جمع آوری شود‪ ».‬بیپروا گفت كه‬ ‫نیست كه حق تحزب ملت ایران لگدمال شده‪ .‬در عین حال‪،‬‬ ‫مقام نخست وزیری به مدت سیزده سال یك معماست؟‬
‫پیش از آنكه كه از خواب بیدارش كنند و به دادگاهش بكشند‪،‬‬ ‫تأكید میكرد كه بسیاری دیگر از مواد قانونی نیز در نتیجه‬ ‫قضاوت در این مورد با خواننده كتاب است كه به لطف‬
‫قرص خواب خورده بود‪ .‬می گفت قرصها را دكتر زندان تجویز‬ ‫شش سال كار نویسنده و گفتگوی او با دوستان و دشمنان‬
‫كرده بود‪ .‬پرسید‪« :‬در چنین شرایطی چگونه میتوانم به چنین‬ ‫خودسریهای دولت زیر پا گذاشته شده است‪.‬‬ ‫و مخالفان و موافقان هویدا‪ ،‬با شخصیت وی از زوایای‬
‫كیفرخواستی پاسخ بگویم‪ ».‬جواب خلخالی به این اعتراضات‬ ‫حاج سید جوادی تصریح داشت كه در ایران قوه قضائیه‬
‫به راستی حیرت آور بود‪ .‬به نظر هم نمیرسید كه غرضش‬ ‫مستقلی در كار نیست‪ ،‬با این حال هویدا را دعوت كرد كه‬ ‫مختلف آشنایی پیدا میكند‪.‬‬
‫طنز و هزل باشد‪ .‬میگفت زمان نامتعارف شروع كار دادگاه‬ ‫دادگاهی را در همین قوه قضائیه كنونی‪ ،‬برای رسیدگی و‬ ‫چنان كه قبلا نوشتیم‪ ،‬هرآینه آگاهان و صاحبنظران‬
‫تصادفی بیش نیست‪ .‬میگفت‪ ،‬دادگاه انقلاب اسلامی شب‬ ‫داوری در باره اتهامات مذكور در اعلام جرم تعیین كند‪ .‬هویدا‬ ‫در باره این كتاب و مندرجات آن نظری داشته باشند‬
‫و روز نمی شناسد‪ .‬كارش را «به سرعت و شبانهروزی» انجام‬ ‫البته هرگز این دعوت را نپذیرفت‪ .‬در مرداد ‪ ۱۳۵۶‬به یكی از‬ ‫ما استقبال میكنیم به شرط آن كه هدف‪ ،‬روشنتر شدن‬
‫معتمدانش گفته بود‪« :‬ریشه تظاهرات اخیر و نامه پراكنیها‬
‫میدهد‪ ،‬همانطور كه از اسمش پیداست‪ ،‬انقلابی است‪».‬‬ ‫و اعلامیه نویسیهای جدید در ایران نیست‪ ».‬ریشه اعلامیه‬ ‫موضوعات و كمك به تصحیح و تكمیل تاریخ باشد‪.‬‬
‫هویدا پس از اعتراض به سبك كار دادگاه و زمان آغاز آن به‬ ‫هر كجا كه بود‪ ،‬این بار در كیفر خواست دادگاه انقلاب رخ‬
‫مضمون مفاد كیفرخواست حمله كرد‪ .‬لحن گفتارش سخت‬ ‫بهتعبیردكترعباسمیلانی‪،‬نویسندهكتاب«معمایهویدا»‪،‬‬
‫نموده بود و هویدا به دقت به مفاد آن گوش میداد‪.‬‬ ‫بازی روزگار چنین پیش آورده بود كه یكی از فرهیختهترین‬
‫دقیق بود‪ .‬پرخاش نمیكرد‪ ،‬اما با صراحت سخن‬ ‫قرائت كیفر خواست تمام نشده بود كه هویدا اعتراض‬ ‫دولتمردان رژیم پیشین با یكی از بیكلهترین افراد بر آمده از‬
‫خود را آغاز كرد‪ .‬روز بعد از انقلاب‪ ،‬او را به شركت در یك‬ ‫موج انقلاب‪ ،‬در دادگاهی عجیب روبروی یكدیگر قرار گیرند‪:‬‬

‫امیرعباس هویدا و شیخ صادق خلخالی!‬
‫حتی در زمان خود دادگاه حاج سید جوادی نیك میدانست‬
‫كه هدفی جز سوءاستفاده از «اعلام جرم» او ندارند‪ .‬به همین‬
‫خاطر هم از او دعوت كرده بودند كه در جلسات دادگاه‬
‫شركت كند‪ .‬اما حاج سید جوادی زیر بار نرفت‪ .‬می گفت‬
‫سبك كار دادگاهها را نمیپسندیدم‪ .‬به علاوه‪ ،‬شكی نیست كه‬
‫وقتی او‪ ،‬با جرأت و جسارت تمام‪ ،‬ترس و واهمه از ساواك را‬
‫واگذاشت و چنین نامه شجاعانهای نوشت‪ ،‬گمان نداشت كه‬
‫چند سال بعد‪ ،‬مضمون همین «اعلام جرم» مستند دادگاهی‬

‫خواهد شد كه هدفی جز كشتن هویدا نداشت‪.‬‬
‫از قضا در همین «اعلام جرم خصوصی» مساله مسئولیت‬
‫قانونی و سیاسی هویدا و وزرای كابینهاش به مراتب دقیقتر‬
‫و مفصلتر از متن كیفرخواست دادگاه انقلاب بررسی شده بود‪.‬‬
‫حاج سید جوادی «آقای هویدا و همه وزرایش» را به نقض‬
‫دستكم پنجاه و شش ماده از قانون اساسی ایران متهم میكرد‪.‬‬
‫می گفت هویدا و همكارانش مواد قانون اساسی مربوط به‬
‫آزادی تجمع و تحزب و استقلال قوه قضائیه را زیر پا گذاشتند‪.‬‬
‫از شكنجه و سانسور نوشته بود و هویدا را متهم میكرد كه‬
‫همواره با قاطعیت وجود خفقان را در ایران انكار میكرد‪.‬‬
‫میگفت در متمم قانون اساسی تصریح شده كه شاه باید‬
‫سلطنت كند نه حكومت‪ .‬تصریح داشت كه وزرا در قبال‬