Page 25 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۴۰۷ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‌‌‌‪‌۲‌‌5‬شماره‌‪18۷3‬‬ ‫بودن هم باید بررسی کنم که آیا در پشت میکروفون نیز‬ ‫مهستی‪ ،‬یاحقی تصمیم گرفت که یکی از ساختههای‬
‫جمعه ‪ 14‬تا پنجشنبه ‪ ۲0‬آوریل ‪۲0۲3‬‬ ‫صدای ایشان مطلوب است؟ این بود که به ایشان گفتم‪:‬‬ ‫خود را با صدای مهستی ضبط کند و در نهایت نیز چنین شد‬
‫ممکن است ظرف چند روز آینده یک ضبطی داشته باشم‬ ‫و مهستی در نوزده سالگی نخستین فعالیت هنری رسمی‬
‫مدت طول میکشد تا او آماده شود؟ جواب داد‪ :‬شاید دو‬ ‫از شما ‪ ،‬خواهش میکنم که بیایید و آن آهنگ را اجرا‬ ‫خود را در برنامه «گلهای رنگارنگ» شماره ‪ ۴۲۰‬با خواندن‬
‫سه ماه‪ .‬بعد از آن هر وقت در راهروهای رادیو با تجویدی‬ ‫کنید تا من ببینم صدای شما پشت میکروفون چطور‬ ‫ترانه مشهور «آنکه دلم را…» در مایه چهارگاه با شعری از‬
‫روبرو میشدم میگفت‪« :‬دیگر چیزی نمانده‪ ،‬به زودی یک‬ ‫است‪ .‬خانمهایده هم فورا پذیرفت و شاید دو یا سه‬ ‫بیژن ترقی آغاز کرد‪ .‬گفتنی است که اجرای آواز این برنامه را‬
‫هفته گذشت که من آهنگی را برای یکی از فیلمهای‬
‫تکخال بزرگ به زمین میزنم»‬ ‫فارسی ساخته بودم و دیدم که این آهنگ به صدای ایشان‬ ‫حسین خواجه امیری (ایرج) بر عهده داشت‪.‬‬
‫در نهایت هایده پس از چند ماه تمرینهای فشرده‬ ‫میخورد‪ .‬این بود که به ایشان اطلاع دادم در فلان روز به‬ ‫اما سرنوشت هایده تا مدتها به گونه دیگری رقم خورد و‬
‫خوانندگی نزد علی تجویدی در اواخر پاییز سال ‪ ۱۳۴۷‬آماده‬ ‫استودیوی طنین که در خیابان ثریا یا سمیه فعلی بیایند‪.‬‬ ‫با آنکه او نسبت به مهستی چند سالی بزرگتر بود و مشوق‬
‫شد تا ترانه معروف «آزاده» ساخته تجویدی را با شعری از‬ ‫مکان استودیوی طنین در زیرزمین ساختمانی در کوچهای‬ ‫اولیه مهستی در زمینه ترانهخوانی محسوب میشد اما به‬
‫رهی معیری بخواند‪ .‬در آن زمان رهی معیری مدتی بود‬ ‫که نامش رامسر بود قرار داشت و در زمان خودش بسیار‬ ‫خاطر همسر سختگیر و همچنین به دلیل صاحب فرزند‬
‫که به بیماری سرطان استخوان مبتلا شده بود و چندین ماه‬ ‫وسیع و مجهز بود‪ .‬ایشان آمد و ارکستر مشغول کار بود‪.‬‬
‫بود که به خاطر بیماری در رادیو حاضر نمیشد اما در شب‬ ‫آهنگ را با ایشان کار کردم و در حقیقت قصدم این بود‬ ‫شدن‪ ،‬نتوانست وارد کار هنری شود‪.‬‬
‫ضبط این ترانهاش تصمیم گرفته بود که حتما سر ضبط در‬ ‫که ببینم استعداد یادگیری ایشان در چه حد است‪ .‬اتفاقا‬ ‫هرچند روایتی از خود هایده وجود دارد مبنی بر اینکه‬
‫استودیو حاضر شود و از نزدیک شاهد اجرای ترانه «آزاده»‬ ‫خیلی زود یاد گرفتند و شاید در ظرف یک ساعت که‬ ‫وی حدود دو سال پیش از مهستی‪ ،‬آوازی را در دستگاه‬
‫با صدای این خواننده تازهکار باشد و مطابق روایتهای‬ ‫من چند مرتبه آهنگ را برای ایشان زدم‪ ،‬کاملا اشکالها‬ ‫شور در رادیو اجرا کرد اما همسرش به محض مطلع شدن‪،‬‬
‫گوناگون در آن شب جمعیت نسبتا زیادی از هنرمندان و‬ ‫برطرف شد‪ .‬ارکستر هم آماده بود؛ چون آنموقع ارکستر و‬ ‫مانع پخش آن میشود‪ .‬هایده از ازدواج با نوری صاحب‬
‫دست اندرکاران آن زمان رادیو حاضر شده بودند تا اجرای‬ ‫خواننده با هم اجرای برنامه میکردند یعنی هنوز میکس‬ ‫سه فرزند شد‪ :‬کامران در سال ‪ ۱۳۳۵‬متولد شد‪ .‬فرزند دوم‬
‫وارد کار ضبط موسیقی نشده بود‪ .‬آهنگ اجرا شد و بعد‬ ‫کیوان و در نهایت فرزند سوم دختری به نام کیانوش بود‪.‬‬
‫این قطعه را بشنوند‪.‬‬ ‫من نوار را از اپراتور گرفتم و گوش کردم‪ .‬دیدم عجب‬ ‫البته روایت دیگری هم وجود دارد مبنی بر اینکه همسر‬
‫پرویز خطیبی درباره فضای آن شب و اجرای هایده از‬ ‫طنین صدایی! و خوشبختانه طنین صدا از نظر میکروفون‬ ‫هایده آنقدر هم که وی و مهستی در مصاحبههای خود‬
‫ترانه «آزاده» از جمله میگوید‪« :‬شب‪ ،‬اعضای ارکستر‬ ‫هم بسیار خوب بود‪ .‬این زمان حدود سال ‪ ۱۳۴۶-۴۷‬بود و‬ ‫بر آن تاکید میکنند سختگیر و غیرقابل انعطاف نبوده چرا‬
‫آمدند و تجویدی مدتی اصل آهنگ را با آنها تمرین‬ ‫که هم از تجویدی و هم از همایون خرم نقل شده است‬
‫کرد‪ .‬بعد خواننده جدید آمد‪ ،‬یک خانم خوش صورت و‬ ‫ایشان مدتها بعد در رادیو برنامه اجرا کردند»‪.‬‬ ‫هنگامی که این دو در دو نوبت مختلف در میهمانیهایی‬
‫کمی چاق که همین مسئله‪ ،‬او را زنی میانسال معرفی‬ ‫اما فعالیت جدی هنریهایده از زمانی آغاز شد که وی‬ ‫باهایده و خانوادهاش آشنا شدند آقای نوری خیلی از آنها‬
‫میکرد‪ .‬هیچکس حرفی نمیزد‪ ،‬همه سکوت کرده بودند‬ ‫در یک مهمانی به سال ‪ ۱۳۴۷‬ابتدا با مجید نجاحی و از‬ ‫استقبال کرد و پیش از ورود جدی هایده به رادیو به‬
‫و منتظر آغاز ماجرا بودند با این حال جای تردید نبود‬ ‫طریق وی با رهی معیری آشنا شد و در نهایت به واسطه‬
‫که تجویدی با آن سوابق درخشان‪ ،‬هرگز دچار اشتباه‬ ‫رهی معیری با استاد علی تجویدی ملودیساز و نوازنده‬ ‫گونهای مشوق او نیز محسوب میشد‪.‬‬
‫نمیشود و میداند چه کسی را انتخاب کند‪ .‬ساعت نزدیک‬ ‫برجسته ویولون آشنا میشود‪ .‬البتههایده در گفتگویی که‬ ‫به هرحال آنطوری که از نشانهها و مدارک مختلف بر‬
‫یازده شب بود که یک اتومبیل جیپ‪ ،‬جلوی در استودیوی‬ ‫با رادیو صدای آلمان داشت ابراز کرد که علاوه بر تجویدی‬ ‫میآید‪ ،‬هایده پیش از ورود به برنامه «گلها» و فعالیت‬
‫شماره هشت توقف کرد‪ ،‬رهی معیری مثل همیشه تمیز و‬ ‫مدتی نیز از دانش موسیقی هنرمندان دیگری چون احمد‬ ‫در رادیو به سال ‪ ۱۳۴۶‬و ‪ ۱۳۴۷‬در چهار فیلم مختلف‬
‫مرتب از داخل آن بیرون آمد‪ ،‬دستمالی به دست داشت‬ ‫عبادی‪ ،‬فرهنگ شریف و حتی فریدون ناصری بهره برده‬ ‫ترانههایی اجرا کرد‪ ،‬بدون آنکه نامش در تیتراژ آن فیلمها‬
‫که سعی میکرد با آن نیمی از چهرهاش را بپوشاند‪.‬آخر او‬ ‫است‪ .‬اما به هرحال خود هایده و دیگرانی که در جریان‬ ‫بیاید‪« :‬شکوه جوانمردی» به کارگردانی و نویسندگی‬
‫از سرطان استخوان رنج میبرد و نمیخواست کسانی که‬ ‫کارهای او بودند متفقالقول هستند که استاد و معرف‬ ‫اسماعیل ریاحی در سال ‪« ،۱۳۴۶‬دالاهو» ساخته سیامک‬
‫چهره خندان و صورت باز شفافش را دیده بودند‪ ،‬صورت‬ ‫اصلی او به جامعه هنری ایران علی تجویدی بود‪ .‬تجویدی‬ ‫یاسمی به سال ‪« ،۱۳۴۶‬بندرگاه عشق» ساخته گرجی‬
‫تکیده و بیمارگونه او را ببینند‪ .‬تازه ما متوجه شدیم که‬ ‫در آن زمان مدتی بود که پس از پایان همکاری با حمیرا‬ ‫عبادیا به سال ‪ ۱۳۴۶‬و در نهایت «بازی شانس» ساخته‬
‫چرا ساعت یازده شب را برای اجرای برنامه موسیقی در‬ ‫به دنبال خواننده دیگری میگشت که بتواند مجری‬
‫نظر گرفتهاند‪ .‬این تقاضای رهی بوده که نمیخواسته است‬ ‫خوبی برای ساختههای تازهی وی باشد‪ .‬با شنیدن صدای‬ ‫فاروق عجرمه به سال ‪۱۳۴۷٫‬‬
‫هنگامی به رادیو بیاید که دوستان و همکارانش هنوز‬ ‫هایده‪ ،‬بسیار از صدای او خوشش آمد و تصمیم گرفت‬ ‫هایده در فیلم «شکوه جوانمردی» ترانهای به نام «روز‬
‫مشغول کار هستند‪ .‬رهی در طول مدت بیماریاش جز‬ ‫که مدتی به او آواز تعلیم دهد و برخی ظرایف آواز و‬ ‫نشاط و طرب» خواند با مطلع «روز نشاط و طربه یواش‬
‫به چند تن از افراد فامیل هرگز به دوستانش اجازه نداد‬ ‫یواش‪ /‬مطرب بزن نغمه خوش براش براش» که ملودی آن‬
‫تا از او عیادت کنند‪ .‬با آمدن رهی که گویا همه انتظارش‬ ‫تصنیفخوانی را به او بیاموزد‪.‬‬ ‫را جعفر پورهاشمی ساخته بود‪ .‬در فیلم «دالاهو» هایده‬
‫را میکشیدند‪ ،‬ارکستر آماده نواختن شد و خانم خواننده‬ ‫پرویز خطیبی روزنامهنگار‪ ،‬طنزپرداز‪ ،‬ترانهسرا‪،‬‬ ‫ترانهای به نام «سلسله مو» خواند از ساختههای دیگر‬
‫اولین آواز آزمایشی خودش را خواند‪ .‬به راستی که صدای‬ ‫نمایشنامهنویس و کارگردان معروف سینما در کتاب خاطرات‬ ‫پورهاشمی با مطلع «سلسله مو ابرو کمون مثل من کی‬
‫دلنشینی داشت و به قول تجویدی‪ ،‬حق مطلب را ادا‬ ‫خود موسوم به «خاطراتی از هنرمندان» در اینباره نقل‬
‫میکرد‪ .‬ترانه «آزادهام من» درواقع آخرین ترانه رهی بود‪.‬‬ ‫میکند که وقتی او (پرویز خطیبی) از تجویدی درباره هایده‬ ‫دیده؟ ساده و خوب و بی کلک مثل من کی دیده؟»‬
‫ترانهای که با آنهایده متولد شد و در مدتی کوتاه‪ ،‬شهرت‬ ‫در همان اوایل آشناییشان سوال میکند تجویدی پاسخ‬ ‫در فیلم «بازی شانس» هایده در نخستین همکاری خود‬
‫میدهد‪« :‬من برحسب تصادف در یک مجلس مهمانی با‬ ‫با همایون خرم و شعری از تورج نگهبان به نام «تو چرا‬
‫و معروفیت فراوانی پیدا کرد‪».‬‬ ‫این خانم آشنا شدم‪ .‬اول خیال میکردم او هم مثل خیلیها‬ ‫نیایی؟» ترانهای را اجرا میکند و فریبا خاتمی از بازیگران‬
‫خود علی تجویدی سالها بعد در گفتگویی با بخش‬ ‫که ادعا میکنند صدایی دلنشین دارند ولی آوازشان در حد‬
‫فارسی رادیو «بی بی سی» درباره ترانه «آزاده» گفت‪:‬‬ ‫آدم معمولی است‪ ،‬میخواند اما وقتی یکی از آهنگهای‬ ‫اصلی فیلم بجای هایده لبخوانی میکند‪.‬‬
‫«آزاده را هیچ خواننده دیگری نمیتوانست چونهایده با‬ ‫مرا خواند‪ ،‬مات و متحیر‪ ،‬سر جایم میخکوب شدم‪ ،‬آن‬ ‫همایون خرم در کتاب خاطرات خود با نام «غوغای‬
‫چنین وسعت صدایی بخواند… هایده با خواندن این ترانه‬ ‫حنجره باز و صدای زنگدار که در کمتر کسی یافت میشود‬ ‫ستارگان» پس از شرح دادن نخستین آشنایی خود باهایده‬
‫و چند ترانه دیگری که من به او دادم‪ ،‬توانست تحولی در‬ ‫و یک لحظه مرا به یاد قمر و روحانگیز انداخت‪ .‬خواستم‬ ‫و همسرش درباره نخستین همکاری خود با هایده‬
‫ترانهخوانی و آوازخوانی ایجاد کند و تاثیرات تازهای در‬ ‫همان دقیقه از او دعوت کنم تا در برنامههای رادیو شرکت‬ ‫میگوید‪« :‬من آن زمان به تازگی آهنگ رسوای زمانه‬
‫موسیقی سنتی به وجود بیاورد‪ »..‬و در نهایت خود هایده‬ ‫کند اما به نظرم رسید که ممکن است همسرش و اعضای‬ ‫را ساخته بودم و خانم الهه آن را اجرا کرده بودند‪ .‬در‬
‫در مصاحبههای متعددش و در سالیان مختلف ابراز داشت‬ ‫خانوادهاش مخالفت کنند در حالی که اینطور نبود‪ ،‬هم خود‬ ‫نخستین دیداری که با خانم هایده و همسرشان در منزل‬
‫که در مقام مقایسه میان آهنگسازان مختلف همچنان‬ ‫خانم و هم اعضای خانوادهاش‪ ،‬موافقت کامل داشتند و‬ ‫شخصی آنها داشتم او همین آهنگ مرا در مایه زیرتری‬
‫موفقترین همکاریهای خود را با علی تجویدی داشته‬ ‫من همان شب‪ ،‬قول و قرارهایم را گذاشتم‪ .‬پرسیدم‪ :‬چه‬ ‫برای من خواند و کاملا دقت کردم و دیدم که تا به آخر‬
‫است او از جمله در مصاحبه خود با رادیو آلمان در پاسخ‬ ‫همه را خیلی خوب اجرا کرد‪ .‬هم صدای خوبی داشتند و‬
‫به این پرسش که «کدامیک از آهنگهایی که اجرا کردید‬ ‫هم طنین صدایشان خوب بود‪ .‬به هر حال من این صدا‬
‫بیشتر بر شما تاثیر گذاشته و آنها را برخی اوقات زمزمه‬ ‫را پسندیدم و در این فکر بودم که با ایشان کار کنم‪.‬‬
‫بعد به نظرم رسید که صدایشان را از نظر میکروفونیک‬
‫میکنید» گفت‪ «:‬همین ترانه آزاده‪ .‬چون شادروان‬