Page 35 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۲۰ (دوره جديد
P. 35
صفحه۳۵شماره188۶ ویدئو ایرانی را به بیراهه بکشی .تو میخواهی موسیقی
جمعه 14تا پنجشنبه ۲0ژوئیه ۲0۲۳ را عوض کنی؟…» عبدالعلی وزیری مرا به سکوت امر کرد
تک پیشپردهخوانان داشت معمولا اجرای متنهایی را که و استاد روحالله خالقی از من حمایت کرد و گفت« :اگر
برود و با ستارگان سینما مصاحبه کند .جمشید شیبانی به خصلت تند و تیز و انتقادی داشتند به مجید محسنی که از چارچوب موسیقی ایرانی خارج نشوی ،اشکالی ندارد»
مدت هشت سال عضو هیات مدیره و خزانهدار این انجمن روحیه سرکش و ناآرام داشت محول میکرد؛ عاشقانهها را البته آهنگهایی که من میخواندم از دستگاههای موسیقی
بود و جالب است که مطابق گفته خودش زمانی که دکتر معمولا به حمید قنبری و جمشید شیبانی میداد و متنهای ایرانی مایه میگرفت و به همین دلیل استاد خالقی همواره
محمد مصدق نخست وزیر در اوایل دهه سی خورشیدی به دراماتیک مردمی را به مرتضی احمدی و عزتالله انتظامی از من پشتیبانی میکردند .اتفاقا مدت زیادی پس از پخش
سازمان ملل رفت ،شیبانی به عنوان خبرنگار نخستین مصاحبه میسپرد .لازم به ذکر است که مطابق برخی روایتها ترانه «بی تو» نگذشته بود که من در یک مهمانی بنان
و عکسهای رادیویی را به ایران مخابره کرد و با توجه به پیشینه پیشپردهخوانی به تئاتر یونان باستان برمیگردد را دیدم که همراه همسرش با ترانه «بی تو» میرقصید!
اینکه با پیدایش نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران ،مسئله و تاریخ تقلید از آن به دوران بعد از رنسانس در اروپا بله ،بالاخره این موسیقی جای خودش را پیدا کرد» (کتاب
نفت مورد توجه بسیاری از کشورهای دنیا قرار گرفته بود، میرسد که در آغاز «اینترلود» نامیده میشد و پس از آن در چهرههای ماندگار جلد دوم صفحه )۱۷شیبانی مدتی پس از
جنجال نفت به هالیوود نیز سرایت کرد و برخی از کمپانیهای اجرای ترانه «بی تو» ترانه دیگری از ساختههای نعمتالله
فیلمبرداری تصمیم گرفتند فیلمهایی در این زمینه تهیه کنند؛ فرانسه عنوان «آوان سن» را بر آن نهادند. مین باشیان را موسوم به «زندگی خوب است» اجرا کرد با
یکی از این فیلمها «خلیج فارس» نام داشت که کمپانی جمشید شیبانی به سال ۱۳۲۶در حالی که مدتی بود
پارامونت آن را ساخت و شیبانی به عنوان یک ایرانی مطلع به ضمن خبرنگاری برای برخی جراید (از جمله مجله «تهران کلامی از خودش.
مصور») در اداره راه آهن نیز کار میکرد برای ادامه تحصیل یکی دیگر از فعالیتهای موثر جمشید شیبانی در اوایل
عنوان یکی ازمشاوران به کار دعوت شد. در رشتههای تئاتر و سینما به آمریکا روانه شد .شیبانی با دهه بیست خورشیدی اجراهای مختلف پیشپردهخوانی در
همزمانبافعالیتهایگستردهمطبوعاتی،جمشیدشیبانی یک کشتی جنگی همراه با یازده نفر دیگر عازم این کشور تماشاخانههای مختلف تهران بود .پیشپردهها به نمایشهای
ابتدا در کالج سانتا مونیکا در رشته تئاتر و سینما تحصیل شد .او ابتدا به نیویورک وارد میشود .مادر شیبانی مانند کوتاه فکاهی یا طنزآمیز ملودیک تک نفرهای میگفتند که
کرد و در نهایت به سال ۱۹۵۱از این کالج فارغالتحصیل بیشتر مادران وابسته به طبقه متوسط شهری در ایران آن در یک دوره کوتاه و خاص یعنی در همان دهه بیست
شد و پس از آن برای ادامه تحصیل به دانشگاه «یو.سی.ال. زمان خیلی دوست داشت که پسرش در دانشگاه ،رشته خورشیدی در بسیاری از سالنهای تئاتر تهران و برخی
ای» وارد شد و از این دانشگاه نیز گواهینامه مدیریت پزشکی بخواند و شیبانی برای اجابت خواسته مادرش مدتی شهرستانها ،پیش از نمایش اصلی یا در فاصله میان دو
اجرایی فیلم را دریافت کرد .با این گواهینامه ،دانشکده در رشته علوم طبیعی که مقدمه ورود به رشته پزشکی است پرده نمایش اصلی ،همراه با موسیقی اجرا میشدند و دارای
تعلیم فیلمبرداری هالیوود صلاحیت شیبانی را برای رهبری و تحصیل میکند و دروسی مانند فیزیک و شیمی میخواند محتوای اجتماعی ،سیاسی ،فرهنگی ،اخلاقی و انتقادی بودند.
نظارت در تهیه فیلمهای سینمایی تصدیق میکند .او در آن اما پس از مدتی از ادامه تحصیل در این رشته منصرف شد؛ این پیشپردهها درواقع از محصولات فضای باز سیاسی
سالها غالبا در فیلمهایی که ایوون دوکارلو در آنها شرکت مدتی در مدرسه کلمبیا دوره آموزش زبان را گذراند؛ سپس اجتماعی پس از دوران رضاشاه محسوب میشدند که اجرای
داشت به عنوان مشاور شرکت میکرد (نگاه شود به مجله از نیویورک به لس آنجلس رفت و در آنجا به عنوان نماینده آنها بسیار مورد استقبال تماشاگران آن زمان قرار میگرفت و
نشریات ایرانی با بسیاری از چهرههای مشهور هالیوود در در ابتدا ملودی آن تصنیفهای اجرا شده در پیشپردهها بر
تهران مصور شماره ،۴۸۹پنج دی ماه .)۱۳۳۱ آن زمان مصاحبههای اختصاصی انجام داد که از جمله آنها روی آهنگهای محلی یا محبوب آن روزها ساخته میشدند
شیبانی در همان دورانی که در آمریکا اقامت داشت میتوان به گفتگوهای او با هنرمندانی چون «جین راسل» ولی مدتی بعد با توجه به استقبال عمومی ،نوازندگانی که
ضمن اشتغال به تحصیل و کارهای مرتبط با روزنامهنگاری و «ایوون دو کارلو» اشاره کرد .بیشتر این مصاحبهها و در این اجراها حضور داشتند ،شروع به آهنگسازی برای این
سینمایی از ترانهسازی نیز غافل نشد و در همان اوایل دهه گزارشهای سینمایی در صفحه آخر مجله «تهران مصور» تصنیفهای فکاهی و انتقادی کردند .این آهنگها برخاسته
سی خورشیدی چندین ترانه ساخت و شعرهای آن ترانهها از موسیقی دستگاهی بودند و به لحاظ فرم ،شکلی پیشروتر
را نیز به صورت خام و ابتدایی خودش سرود که مدتی بعد منتشر میشد. نسبت به تصنیفهای پیشین داشتند .شعر بیشتر ترانههای
به خاطر ارتباط دوستانهای که از قبل با کریم فکور داشت جالب است که امیرهوشنگ کاووسی منتقد مشهور سینما این پیشپردهخوانی را پرویز خطیبی میسرود اما پس از
از او درخواست کرد که سر و سامانی به آن شعرها بدهد و بانی مفهوم «فیلمفارسی» در فرهنگ سینمای ایران در او میتوان به کسان دیگری مانند ابوالقاسم حالت ،مهدی
که در نهایت کریم فکور آن ترانهها را بازسرایی کرد .یکی از یکی از سلسله مقالاتی که در اوایل دهه پنجاه خورشیدی سهیلی ،کریم فکور ،نواب صفا ،حسین مدنی و اسماعیل
آن ترانهها که بیش از همه گل کرد و باعث شهرت خواننده در مجله «ستاره سینما» با عنوان مروری بر تاریخ سینمای مهرتاش هم اشاره کرد .از جمله ملودیسازانی که قطعات
آن شد ترانهای بود به نام «خنده خنده» که پس از بازگشت ایران منتشر میکرد از جمشید شیبانی به عنوان چهرهای مستقلی برای برخی از این پیشپردهها ساختند میتوان به
جمشید شیبانی به ایران ،وی ملودی آن قطعه را در اختیار کسانی چون حسن رادمرد ،علیمحمد خادم میثاق ،سلیم
مجید وفادار قرار داد و وفادار هم پس از تنظیم ،آن قطعه اثرگذار در شکل گرفتن کیش«ستارهپرستی» یاد میکند. فرزان ،اسماعیل مهرتاش و سلیمان روح افزا اشاره کرد و
را به الهه داد تا آن را بخواند .شیبانی پس از اولین همکاری شیبانی از سال ۱۹۴۷میلادی یا ۱۳۲۶خورشیدی عضو انجمن از میان پیشپردهخوانها صرف نظر از جمشید شیبانی
با الهه دو ترانه دیگر نیز برای این خواننده ساخت که عبارت روزنامهنگاران خارجی «گلدن گلوب» شد و به همین دلیل میتوان به هنرمندان دیگری چون مرتضی احمدی ،عزتالله
خیلی راحت میتوانست به استودیوهای مختلف سینمایی انتظامی ،حمید قنبری ،مجید محسنی ،عبدالعلی همایون و
بودند از «یکه سوار» و «یالا جونم دست بزن».
نصرت کریمی اشاره کرد.
حمید قنبری در برخی گفتگوهایش ابراز میکرد که در
ابتدا او و مجید محسنی بودند که نخستین پیشپردهها را
اجرا کردند .قنبری در جایی اشاره میکند زمانی که او با
برخی دوستان هنرستان هنرپیشگی ،نمایشی را در تئاتر سپه
بازی میکردند او قطعهای فکاهی خواند که مورد پسند
علی نصر رییس هنرستان قرار گرفت و او را به ادامه این کار
تشویق کرد .ظاهرا جمشید شیبانی مدت زمان کوتاهی بعد
از قنبری و محسنی به عرصه پیشپردهخوانی وارد شد .ظاهرا
نخستین کار شیبانی در مقام پیشپردهخوان با خواندن ترانه
دکتر میلسپو و ترانه برق با اشعاری از ابوالقاسم حالت
اجرا شد و سپس با کارهایی از پرویز خطیبی و کریم فکور
ادامه پیدا کرد و البته بیشترین همکاری شیبانی در زمینه
ترانهسرایی مانند دیگر پیشپردهخوانان با پرویز خطیبی بود.
خطیبی با توجه به شناخت خوبی که از روحیه تک
