Page 18 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۳۵ (دوره جديد
P. 18
صفحه18شماره1۹01
جمعه ۵تا 11آبانماه 140۲خورشیدی
هشدار مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی:
تهدید امنیت غذایی و ناامنی سیاسی با تداوم سوء مدیریت منابع آبی
سالهاست که کارشناسان نسبت به وضعیت آبی ایران در ادامه آمده که با افزایش شاخص وابستگی کشاورزی به =مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی :بحران آب
هشدار میدهند .آمارهای ارائه شده از سوی دولت درباره منابع آب زیرزمینی تهدیدپذیری کشاورزی و امنیت غذایی
وضعیت ذخایر آب پشت سدها ،منابع آب زیرزمینی و اثرات از نوسانات منابع آب زیرزمینی بیشتر میشود .کسری مخازن در ایران فقط ناشی از تغییرات اقلیمی نیست بلکه «سوء
کاهش این منابع ،از جمله فرونشستها و خشکی دشتها، دشتهای کشور و شور شدن آنها و مهاجرت مردم ساکن مدیریت و عدم وجود برنامهریزی در بخش آب» نیز در این
و همچنین تنشهای آبی در شهرها و استانهای مختلف نیز این نواحی و ایجاد توزیع جمعیتی نامتوازن ،از مواردی است
نشان از آیندهای تکاندهنده در کشور در صورت ادامه رویهی که ارتباط این شاخص را با امنیت آبی و امنیت اجتماعی نیز بحران دخیل بوده است.
=تازهترین گزارشها درباره وضعیت ذخایر آبی کشور
کنونی است. روشن میسازد. نشان میدهد پرشدگی ۸سد در استان های خراسان رضوی،
تازهترین گزارشها درباره وضعیت ذخایر آبی کشور که در مقابل ،بالا بودن شاخص وابستگی کشاورزی به منابع آب هرمزگان ،کرمان ،گلستان و سمنان کمتر از ۴۸درصد است.
امروزدوشنبهاولآبانماه منتشرشدهنشانمیدهد پرشدگی زیرزمینی ،شاخص بهرهوری آب هم در ایران از متوسط جهانی =سخنگوی صنعت آب پیشتر در نیمهی مهرماه با بیان
۸سد در استان های خراسان رضوی ،هرمزگان ،کرمان ،گلستان اینکه ۵استان در سال آبی ۱۴۰۱ – ۱۴۰۲بالای ۳۰درصد
بسیار کمتر است. کاهش بارش داشتهاند و در وضعیت قرمز آبی هستند گفته
و سمنان کمتر از ۴۸درصد است. کارشناسان مرکز پژوهشهای مجلس معنقدند که علت بود که «استانهای تهران ،قزوین ،سیستان و بلوچستان،
فیروز قاسمزاده سخنگوی صنعت آب با اعلام این خبر گفته اصلی کم بودن شاخص بهرهوری آب از متوسط جهانی را هرمزگان و خراسان رضوی ۵استانی هستند که به لحاظ
که سد «طرق» در خراسان رضوی از ابتدای سال آبی جاری میتوان در برداشت و مصرف بالای آب در بخش کشاورزی و کاهش بارشها و تداوم سالهای خشک ،ورودی سدها و
تا ۲۲مهر ،سه میلیون مترمکعب موجودی آب دارد که در همچنین قیمت بسیار پایین یا مجانی بودن آب در این بخش
مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۶۹درصد کاهش را نشان جستوجو کرد .پایین بودن مقدار این شاخص در حقیقت آبخوانهای آنها نیز پایین بوده است».
بیانگر این است که در شرایط بهرهوری موجود ،پتانسیل مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در گزارشی از
میدهد و میزان پرشدگی آن ۸درصد است. تحتالشعاع قرار گرفتن امنیت آبی و در نتیجه امنیت غذایی کسری مخازن زیرزمینی به میزان بیش از ۱۴۳میلیارد مترمکعب
سد «سرنی» در استان هرمزگان نیز اکنون ۱۳میلیون متر بالاست .با ایجاد خلل در شرایط امنیت آبی با توجه به زمانبر در چهار دهه اخیر خبر داده و تأکید کرده امنیت آبی منتج از
مکعب آب دارد که در مقایسه با مدت مشابه سال آبی قبل بودن افزایش بهرهوری ،آسیبهای چشمگیری میتواند به امنیت غذایی کشور در سالهای آینده با مخاطرات جدیتر
۶۱درصد کاهش داشته و درصد پرشدگی ۲۱درصدی دارد،
همچنین سد «استقلال» هرمزگان از ابتدای سال آبی جدید امنیت غذایی وارد شود. روبرو میشود.
تا ۲۲مهر ۷۳میلیون مترمکعب آب داشته که در مقایسه با بر اساس آمارها شاخص بهرهوری آب در امریکای شمالی مرکز پژوهشهای مجلس در گزارشی به بحران آب در ایران
زمانمشابهدرسالگذشته ۵۳درصدکاهشرانشانمیدهد؛ ۲/۲۰درصد ،در اروپا ۴/۸درصد و در شرق و جنوب شرق آسیا پرداخته و نسبت به امنیت آبی و در پی آن تهدید امنیت
۴/۳۰درصدبوده،امادرایرانبهبیشاز۷۵درصدرسیدهاست.
میزان پرشدگی این سد ۳۰درصد بود. مرکز پژوهشهای مجلس تأکید کرده که شرایط به گونهای غذایی در سالهای آینده هشدار داده است.
سد «نساء» استان کرمان هم با ۴۰میلیون مترمکعب است که در مقیاسهای مکانی کوچکتر از کل کشور (مثلا در این گزارش تأکید شده که بحران آب در ایران فقط ناشی
موجودی آب با کاهش ۵۲درصدی نسبت به سال گذشته مقیاس حوضههای آبریز درجه دو یا استانها) ،در برخی موارد از تغییرات اقلیمی نیست بلکه «سوء مدیریت و عدم وجود
روبهرو بوده و درصد پرشدگی ۲۴درصدی را نشان میدهد؛ وضعیت «شکست» حاصل شده و تحت این شرایط مصارف برنامهریزی در بخش آب» نیز در این بحران دخیل بوده است.
همچنین ،سد «جیرفت» کرمان هم ۸۲میلیون مترمکعب آب از این رو مرکز پژوهشهای مجلس میگوید« :مدیریت کارآمد
دارد که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۷درصد کاهش نشان آب از منابع تجدیدپذیر مربوطه پیشی گرفته است. بحران آب نیازمند حکمرانی با کیفیت است» چرا که «کیفیت
میدهد که میزان پرشدگی این سد به ۲۵درصد رسیده است. در ادامه هشدار داده شده که مصارف از منابع استاتیک حکمرانی در نهایت به تغییرات در تقاضای مصرف آب و
کاهش حجم آب سد «وشمگیر ،گلستان ،بوستان» گلستان زیرزمینی که طی سالیان متمادی ذخیره شده است ،تأمین توسعه بخش کشاورزی و همچنین ارتقای بهرهوری به ویژه
نسبت به سال گذشته ۵۲درصد است که این سد خشک شده میشود که این موضوع به کسری مخزن میانجامد .نتیجه
چنین روندی اختلال در امنیت غذایی و در نتیجه ناپایداری در بخش کشاورزی منجر میشود».
و هیچ آبی ندارد. مرکز پژوهشهای مجلس میافزاید« :بررسی ارتباط بین
سد دامغان در استان سمنان با هشت میلیون متر محیط زیست ،ناامنی اجتماعی و سیاسی خواهد بود. متغیرها نشان میدهد کمبود آب موجب افزایش فشار
اجتماعی شده و دولتها را مجاب به پرداخت یارانه در حوزه
آب میکند و این رویکرد انگیزه برای استفاده بهرهور و بهینه
از آب را کاهش میدهد».
این گزارش همچنین «خودکفایی در تولید محصولات
کشاورزی» را برنامه «بلندپروازانه» دولتها در سالهای
گذشته خوانده و نوشته که در دهههای اخیر نیاز غذایی و
صنعتی آببر جمعیت از ظرفیت منابع آبی موجود برای تولید
مورد نیاز فراتر رفته است .یعنی اگر هدف خودکفایی ،تولید
محصولات غذایی مورد نیاز جمعیت در کشور باشد« ،با الگوی
فعلی (مصرف غذا و تولید محصولات کشاورزی) ،منابع آب
کافی برای پاسخگویی به آن وجود ندارد .این شرایط به صورت
اضافه برداشت از منابع آب سطحی و زیرزمینی بروز پیدا کرده
که به بحران آب دامن میزند».
مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی با ارائه آماری
نوشته که شاخص وابستگی کشاورزی به منابع آب زیرزمینی
بطور معناداری در ایران بیشتر از سایر مناطق جهان است.
برای مثال این شاخص در آسیا ۵/۳۸درصد ،در خاورمیانه۲/۴۶
درصد ،در آفریقا ۲/۱۸درصد ،در امریکا ۷/۴۵درصد و در
اروپا ۵/۲۹درصد است؛ در حالی که این شاخص در ایران۱/۶۲
درصد شده است!
