دولت ابراهیم رئیسی قرار بود در طرح «نهضت ملی مسکن» سالانه یک میلیون واحد مسکونی بسازد اما آمارها نشان می‌دهد در این طرح طی دو سال فقط ۲۰ هزار واحد مسکونی ساخته شده است.
ساخت مسکن ارزان با ارائه زمین رایگان از سوی دولت فرمول دولت‌های اخیر جمهوری اسلامی برای حل شدن بخشی از بحران مسکن در ایران است. دولت محمود احمدی‌نژاد این طرح را با عنوان «مسکن مهر» پیش برد اما نتوانست به همه اهداف آن دست پیدا کند. در دولت حسن روحانی طرحی مشابه را در دستور کار قرار داد که طی هشت سال فعالیت دولت روحانی حتی به مراحل اجرایی هم نرسید.
دولت ابراهیم رئیسی با ادعای ساخت چهار میلیون واحد مسکونی آغاز بکار کرد و طرحی مشابه «مسکن مهر» را با عنوان «نهضت ملی مسکن» در دستور کار قرار داد. بر اساس این طرح قرار بود سالانه یک میلیون واحد مسکونی ساخته شود اما آمارها نشان می‌دهد این طرح نیز با شکست روبرو شده است.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نشان می‌دهد در طرح «نهضت ملی مسکن» تنها ۲۰ هزار واحد مسکونی به مرحله کارهای پایانی رسیده است.
این در حالیست که مقامات دولت رئیسی ادعای پیشرفت قابل قبول این طرح را داشتند. ارسلان مالکی معاون وقت وزیر راه‌وشهرسازی دولت سیزدهم اردیبهشت امسال با ادعای در دست ساخت بودن ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد مسکونی، از تحویل واحدهای «مسکن ملی» به متقاضیان تا پایان امسال خبر داده بود.
تناقض میان آمارهای واقعی و ادعاهای مقامات دولت پیشتر از سوی برخی رسانه‌ها مورد اشاره قرار گرفته بود. برای نمونه خبرگزاری «ایلنا» نوشته بود که طبق اعلام وزارت راه و شهرسازی ساخت بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد مسکونی از پروژه «نهضت ملی مسکن» آغاز شده اما پس از گذشت نزدیک به سه سال از عمر دولت وقت اتفاقی در این زمینه رخ نداده است.
با روی کار آمدن دولت مسعود پزشکیان و در حالیکه مقامات دولت سیزدهم تلاش داشتند کارنامه مناسبی از اقدامات دولت، از جمله در پیشبرد طرح «نهضت ملی مسکن» ارائه کنند، فرزانه صادق وزیر راه و شهرسازی دولت چهاردهم اعلام کرده بود که آمارسازی درباره طرح مسکن ملی ممنوع است.
مشکلات بازار مسکن در ایران اما عمیق‌تر از آنست که با ساخت چند ده هزار واحد مسکونی که چندان هم ارزان قیمتگذاری نمی‌شوند، حل شود.
عباس صوفی عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی اعلام کرده که «موضوع مهم مسکن از مطالبات جدی همه نقاط کشور اعم از روستا و شهر است. از آنجایی که ناترازی بسیار زیادی در این حوزه وجود دارد و همچنین به علت تقاضای زیاد و عرضه کم مسکن و عدم حل مشکل ناترازی حوزه مسکن توسط دولت‌های قبلی متأسفانه حوزه مسکن به یک چالش بزرگ تبدیل شده است.»
او با ارائه آماری از این «ناترازی» گفته «ما حدود ۷ میلیون واحد ناترازی در حوزه مسکن داریم که ۲ میلیون آن در حال ساخت است. بر اساس برنامه ۵ ساله هفتم کشور باید ۵.۵ میلیون واحد مسکونی بسازیم، از سوی دیگر هر سال باید حدود ۸۰۰ هزار واحد مسکن برای رفع ناترازی و به دلیل ازدواج‌های جدید هم ساخته شود.»
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی اردیبهشت‌ماه امسال در گزارشی اعلام کرد که بیش از نصف جمعیت ایران دچار فقر مسکن یا به اصطلاح «بدمسکنی» هستند و قادر به خرید مسکن یا حتی پرداخت اجاره‌بها نیستند.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی تأکید کرده بود که «بدمسکنی در سال ۱۳۸۴ شامل ۲۴ درصد از کل خانوار‌های ایرانی بود و این میزان در ابتدای دهه ۹۰ معادل ۳۳ درصد خانوارها، در سال ۱۳۹۸ معادل ۳۶ درصد و در سال ۱۴۰۰ تا ۵۵ درصد افزایش یافت و این افزایش ادامه دارد.»
گزارش‌ها نشان می‌دهد تقاضا برای خرید مسکن وجود دارد اما قیمت‌های نجومی خانه‌های آگهی شده با توان مالی متقاضیان که غالبا از قشر متوسط هستند هماهنگی ندارد.
در این میان وضعیت مستأجران بحرانی‌تر است. بانک مرکزی تورم نقطه به نقطه بخش اجاره‌بها در سراسر ایران در خرداد ۱۴۰۳ رقم ۵۱.۶ درصد گزارش کرد. گزارش‌های میدانی اما بیانگر تورمی ۱۰۰ درصدی در بازار اجاره‌بهای بسیاری از محله‌های کلانشهرهای کشور است.
یک و نیم قرن انتظار برای خرید خانه؛ جوانان حقوق‌بگیر ایرانی تا آخر عمر توان خرید خانه ندارند!
جلال موسوی دبیر کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی با انتقاد از سیاست‌های دولت‌های جمهوری اسلامی در بازار مسکن گفته «وضعیت پیش آمده در حوزه مسکن ناراحت کننده است و ما انتظار این وضعیت را نداشتیم.»
این نماینده مجلس شورای اسلمی گفته «شرایط برای جوانان، کارمندان و دیگر اقشار جامعه بسیار سخت شده است، مجلس موضوع قانون تعیین سقف مبلغ رهن و اجاره مسکن را پیگیری خواهد کرد. »
جلال موسوی افزوده «وضعیت مستأجران بسیار سخت شده است بطوری که این افراد به حاشیه‌نشینی روی آورده‌اند، زمانی که اجاره بالا می‌رود افراد به حاشیه‌نشینی روی می‌آورند، و این به خودی خود به ضرر شهر است.»
دبیر کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی گفته «تمام تلاش ما این هست که نهضت ملی مسکن به ثمر بنشیند و بخش خصوصی هم به شدت باید وارد عمل بشود.»
جلال موسوی از سوی درباره «به ثمر نشستن طرح نهضت ملی مسکن» گفته که آمارها بیانگر شکست این طرح است و از سوی دیگر بخش خصوصی نیز به دلیل تورم بالا و قوانین دست‌وپاگیر در حال خروج از بازار مسکن ایران است.
روزنامه «دنیای اقتصاد» به تازگی در گزارشی اعلام کرده که رکورد «افت سرمایه‌گذاری واقعی در تکمیل ساختمان‌‌های در حال ساخت» در سال گذشته زده شد و رکورد «افزایش سرمایه‌گذاری واقعی در مرحله شروع ساخت‌‌وساز» در ۱۴۰۲ نسبت به «ابتدای ۸۷ تا ۱۴۰۱» فراتر رفته است.
هیچکدام از دولت‌های جمهوری اسلامی حتی نتوانسته‌اند بسته‌های حمایتی مناسبی از جمله وام‌های کارآمد برای خرید مسکن طراحی و اجرا کنند و در نتیجه خرید خانه برای اکثر جمعیت کشور به رویایی دست نیافتنی تبدیل شده است.
مجید گودرزی کارشناس بازار مسکن هفته گذشته اعلام کرد که مبلغ ۹۰۰ هزار تومان حق مسکن در فیش حقوقی کارگران به هیچ عنوان با قیمت‌های کنونی بازار همخوانی ندارد. او افزود که «کارگران برای خرید یک واحد ۷۵ متری با قیمت‌های فعلی باید بیش از ۵۸۰ سال صبر کنند. او همچنین افزود که خط فقر به شدت افزایش یافته و بسیاری از کارکنان دولت زیر خط فقر زندگی می‌کنند.»
محید گودرزی تأکید کرده که «قیمت‌های مسکن به شدت بالا رفته و تقاضا به طرز عجیبی سرکوب شده است. وام‌های مسکن نه تنها با قیمت‌های مسکن تناسبی ندارند، بلکه با دستمزدهای مردم نیز همخوانی ندارند. در حال حاضر، بسیاری از جوانان به دلیل نبود مسکن مناسب به سمت مهاجرت سوق پیدا کرده‌اند.»
داوود بیگی‌نژاد، نایب رئیس اول اتحادیه مشاوران املاک تهران هم گفته به دلیل کاهش شدید قدرت خرید متقاضیان مسکن و افزایش روزافزون قیمت‌ها، در کلیه مناطق پایتخت تمایل افراد به سمت خرید ریزمتراژها و متراژهای متوسط رو به پایین رفته است و این واحدها هم‌اکنون دارای مشتری هستند؛ علت آن نیز رکود طولانی مدت بازار مسکن بوده است.
