Page 17 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۴۰ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‌‪‌‌‌1‌‌7‬شماره‌‪1۹0۶‬‬
‫جمعه ‪ 1‬تا پنجشنبه ‪ ۷‬دسامبر ‪۲0۲۳‬‬

‫یافت‪ .‬این ‪ ۴۲۳‬واحد چیزیست که قبلا هرگز در هیچ جای‬ ‫سوسیالیستی مانند سهیم کردن کارگران در سود کارخانجات؛‬ ‫چون آنطور که به نظر میرسد‪ ،‬هرج و مرج از‬
‫در هیچ جای جهان سوسیالیستی چنین چیزی ندیدیم‪ .‬وقتی‬ ‫خاورمیانه میآید‪.‬‬
‫دیگری وجود نداشته‪ .‬پدر شما ایران را به پنجمین ارتش قوی‬ ‫به کشورهای دیگر در مقایسه با ایران نگاه میکنیم‪ ،‬تا جایی‬
‫که به منطقه مربوط میشود‪ ،‬این اقدامات کاملا منحصر به‬ ‫ایران پیش از انقلاب‪۵۷‬‬
‫جهان و در مواردی مشابه آنچه ما [آمریکا] هستیم تبدیل‬ ‫=ولیعهد رضا پهلوی‪ ،‬ما مدتها منتظر این گفتگو بودیم‪.‬‬
‫فرد بود‪.‬‬ ‫‪-‬من هم مشتاقانه منتظر بودم‪ .‬به خاطر این فرصت که‬
‫کرد‪ .‬وی به ساختن ‪ ۳۷۰۰‬مسجد کمک کرد؛ بنابراین اینطور‬ ‫اما آنچه بسیار مهم بود این نبود که در داخل کشور چه‬ ‫میتوانم با شما و مخاطبان شما صحبت کنم بسیار ممنونم‪.‬‬
‫میکردیم بلکه برای رسیدن به همه این پیشرفتها میبایست‬
‫نیست که او مردم را از این کار منع میکرده‪ .‬البته برخی‬ ‫ثبات میداشتیم‪ .‬بنابراین برای ما مهم بود که در زمان جنگ‬ ‫=این روزها احتمالا یکی از آشفتهترین دورههایی‬
‫سرد با همسایگان نزدیک خود با کشورهای حاشیه خلیج‬ ‫است که ما در خاورمیانه داریم‪ .‬بخشی از مخاطبانی که‬
‫میگویند که این کار اشتباه و سادهاندیشی بود‪ .‬برخی هم‬ ‫فارس و سایر همسایگان از جمله اتحاد جماهیر شوروی‬ ‫ما داریم‪ ،‬تاریخ ایران را نمیدانند؛ اینکه پدرتان اعلیحضرت‬
‫روابط حسنهی همجواری داشته باشیم‪ .‬روابط ما با چین و‬ ‫محمدرضاشاه پهلوی در آن روزگار چه میکردند و چه‬
‫میگویندضعیفعمل کرد‪.‬امااو طرفدارآزادیمذاهببود‪.‬‬ ‫اروپا و ایالات متحده یک سیاست خارجی بسیار متعادل بود‪.‬‬ ‫بر سر ایران آمد‪ .‬به همین دلیل ما کمی درباره آن زمان‬
‫بدیهی است برای آنها که به اندازه کافی سنی از آنها گذشته‬ ‫صحبت میکنیم که چگونه او شرایط را بهبود بخشید؛ چطور‬
‫زنان حق رأی داشتند و این بسیار مهم است که بگوییم چرا‬ ‫تا به یاد بیاورند که در آن دوران چه شرایطی داشتیم‪ ،‬چارهای‬ ‫خاورمیانه آشفته نبود؛ رابطه ایران و اسرائیل یک رابطه خوب‬
‫جز نگاه به غرب نداشتیم‪ .‬غرب آزاد بود و اقتصاد بازار آزاد‬ ‫بود؛ رابطه ایران و آمریکا رابطه خوبی بود؛ به ایران رفت و‬
‫این مهم است زیرا آن آقایی که قدرت را به دست گرفت‪،‬‬ ‫داشت‪ ،‬برخلاف دنیای کمونیستی‪ .‬همین نکته تا حد زیادی‬ ‫آمد داشتیم و چهرههای مشهور به کشور سفر کرده و کنسرت‬
‫توضیح میدهد که چرا ما بیشتر به نوعی دوجانبه بودیم و‬ ‫برگزار میکردند‪ .‬خودم به عنوان پدر چهار فرزند دوست دارم‬
‫آیتالله خمینی‪ ،‬در سخنان خود میگفت که سرنوشت ایران‬ ‫یا روابط چندجانبه با کشورهای اروپایی و عمدتا کشورهای‬ ‫یک روز بچههایم را به ایران ببرم تا کشوری را که پدرشان در‬
‫غربی داشتیم تا نسبت به بلوک دیگر‪ .‬اما این به این معنی‬ ‫آنجا‪ ،‬در خیابان «حجت» تهران به دنیا آمده و ده سال در‬
‫هرگز نباید به دست زنان تعیین شود‪ .‬او به زنان به عنوان‬ ‫نبود که ما هیچ رابطهای با بلوک دیگر نداشتیم‪ .‬بنابراین همه‬
‫اینها به نظر من فرآیندی است که طی آن ایرانیان برای دههها‬ ‫آنجا زندگی کرده ببینند…‬
‫تصمیمگیرندگان سرنوشت ایران نگاه نمیکرد‪ .‬شاه میزان سواد‬ ‫از دستاوردهای کشورهای جدید در حال توسعه در جهت‬ ‫اما موضوع اصلی صحبت ما بر سر این است که آیا هیچ‬
‫پیشرفت‪ ،‬مدرنیته‪ ،‬فناوری و تکنولوژی‪ ،‬آموزش بهره بردند‪ .‬از‬ ‫امکانی وجود دارد که ایران از یک دوره انتقالی عبور کند؟‬
‫در ایران را طی دوران کمی از یک درصد به‪ ۵۰‬درصد افزایش‬ ‫این نظر ما سیاست قویتری داشتیم‪ .‬ما جامعه مدنی خود را‬ ‫برخی آن را تغییر رژیم مینامند برخی هم «گذار»‪ .‬یک‬
‫تقویت کردیم که البته این در ساختار حکومت هر کشوری از‬ ‫نظرسنجی آنلاین در هلند [مؤسسه گمان] نشان میدهد‬
‫داد‪ .‬چند سوء قصد علیه وی صورت گرفت‪ .‬سیبیاس در‬ ‫اهمیت فوقالعاده برخوردار است‪ .‬البته ما به مرحلهای هم‬ ‫که بیش از ‪ ۶۰‬درصد ایرانیان خواهان تغییر رژیم یا گذار‬
‫رسیدیم که در آن یک بحران سیاسی وجود داشت که مطمئنم‬ ‫از جمهوری اسلامی هستند‪ .‬این حرف یک مؤسسه مستقل‬
‫سال ‪ ۱۹۷۵‬پدر شما را قدرتمندترین مرد جهان معرفی کرد‪.‬‬ ‫در موردش بیشتر بحث خواهیم کرد‪ .‬اما نکته اصلی این‬ ‫است‪.‬حرفایالاتمتحده یاطرفدارانشمانیست‪.‬نتایجاین‬
‫است که وقتی امروز به ایران نگاه میکنید و همانطور که آن‬ ‫نظرسنجی همچنین نشان میدهد که ‪ ۸۸‬درصد از جمعیت‬
‫مردی که در دوران وی در خاورمیانه صلح برقرار بود‪ .‬مردم‬ ‫نظرسنجی [نظرسنجی گمان] نشان میدهد‪ ،‬معلوم میشود‬ ‫طرفدار یک نظام سیاسی دموکراتیک هستند که امروز‬
‫ندارند در حالی که ‪ ۶۷‬درصد مردم با داشتن نظام مذهبی‬
‫همزیستی داشتند‪ .‬البته که شرایط فوقالعادهای نبود اما‬ ‫که چرا اکنون مردم میگویند دیگر این حکومت بس است!‬ ‫مخالف هستند‪ ،‬چیزی که امروز دارند‪ .‬تنها‪ ۲۸‬درصد از نظام‬
‫سؤال این است که آیا ایرانیان برای داشتن آینده دموکراتیک‬ ‫حکومتی دینی حمایت میکنند که این کمتر از یک سوم‬
‫آنچیزی هم که امروز هست نبود!‬ ‫آمادهاند‪ ،‬پاسخ یک بله قاطعانه است‪ .‬به این دلیل این را‬ ‫جمعیت است‪ .‬به اعلیحضرت محمدرضاشاه پهلوی پدرتان‬
‫میگویم که وقتی درباره ضرورت امروز ایران میشنوم‪ ،‬وقتی‬ ‫‪ ۶۴‬درصد از پاسخدهندگان با دید مثبت نگاه میکنند و ‪۲۸‬‬
‫شما ‪ ۱۸‬سال در ایران زندگی کردید و اینطور نیست که‬ ‫نسل مهسا امینی را میشنوم که در ایران کجا ایستادهاند و از‬ ‫درصد او را منفی ارزیابی کردهاند‪ ۶۴.‬درصد روحالله خمینی‬
‫پدران و مادرانشان که به یاد دارند‪ ،‬شنیدهاند که ایران قبل‬ ‫بنیانگذار جمهوری اسلامی را منفی ارزیابی میکنند‪ .‬وقتی‬
‫خاطرهای از آن نداشته باشید‪ .‬فکر میکنم شما در ماه اوت‬ ‫از انقلاب چگونه بود‪ ،‬دستکم دو یا سه نسل از آنها تجربه‬ ‫این اعداد را میخوانید با اینکه در‪ ۴۴‬سال گذشته تلاشهایی‬
‫کردهاند که این رژیم چقدر شانس اصلاح داشته اگر که واقعا‬ ‫برای تغییر رژیم برای برقراری دموکراسی وجود داشته اما‬
‫‪ ۱۹۷۸‬برای آموزش خلبانی به آمریکا آمدید‪ .‬وقتی به گذشته‬ ‫اصلاحپذیر میبود! اما به این نتیجه رسیدند که اصلاحپذیر‬
‫نیست‪ .‬بنابراین نتیجه نهایی این است که تنها راه ایران فراتر از‬ ‫شکست خورده‪ ،‬فکر میکنید امروز چه تفاوتی دارد؟‬
‫نگاه میکنید چه چیزی در ایران زیبا بود؟ چه خاطراتی از‬ ‫این رژیم است‪ .‬تا زمانی که این رژیم برقرار است ما نمیتوانیم‬ ‫‪-‬من فکر میکنم مهمترین عنصری که همه باید درک‬
‫به هیچکدام از آن ایدهها یا فرصتها و یا آنچه شما [در‬ ‫کنند قبل از هر چیز روندی است که ملت ایران حداقل‬
‫ایران دهه شصت تا هفتاد میلادی دارید؟‬ ‫آمریکا] دارید دست پیدا کنیم‪ .‬پس شنیدن این آمار [در‬ ‫در یک قرن اخیر توانسته آن را تجربه کند‪ .‬در آغاز قرن‬
‫نظرسنجی گمان] تعجبآور نیست‪ .‬من حتا میتوانم بگویم‬ ‫بیستم ایران انقلاب مشروطه داشت‪ .‬بنابراین ما اولین‬
‫–منبسیارطبیعتگراهستم‪.‬علاقهزیادیبهمحیطزیست‬ ‫که چه بسا بیشتر از این باشد‪ .‬اما بیایید همان میزان کمتر را‬ ‫کشوری بودیم که از نظام حکومت مطلقه به نظام پارلمانی‬
‫در نظر بگیریم که خودش کاملا بالاست‪ .‬این عدد بزرگ‪ ،‬هنوز‬ ‫رسیدیم و این در آن روزگار و زمان خود یک جهش به‬
‫و درواقع هر چیزی که به حفاظت از محیط زیست ما مربوط‬ ‫جلو بود‪ .‬اما چیزی که بیش از همه کشور ما را از شرایط‬
‫عدد کوچکی است‪.‬‬ ‫توسعهنیافته و عقبماندگی دوران قاجار خارج کرد‪ ،‬ظهور‬
‫باشد دارم چون فکر میکنم در آینده یکی از صنایع کلیدی که‬ ‫مدرنیته و سکولاریسم بود که پدربزرگ من در اوایل قرن‬
‫=برای یک آدم معمولی که مطلع نیست و در مدرسه‬ ‫بیستم به کشور آورد و این یک تغییر مهم برای جامعهای‬
‫ایران میتواند داشته باشد‪ ،‬گردشگری است‪ .‬و اگر یک محیط‬ ‫بود که بسیار سنتی و مذهبی بود‪ .‬هیچ نهاد مدرنی در هیچ‬
‫و دانشگاه حرفهایی را میخواند که محمدرضاشاه پهلوی‬ ‫زمینهای وجود نداشت؛ چه پلیس و چه اداره پست و چه‬
‫مساعد برای جذب افراد نداشته باشیم مایه شرمندگی خواهد‬ ‫یک دیکتاتور ستمگر بود و… میدانید‪ ،‬اینها چیزهاییست که‬
‫در دانشکدههای لیبرال آموزش داده میشود و ما میدانیم‬ ‫ارتش و چه هر آنچه شما [در آمریکا] دارید‪.‬‬
‫بود‪ .‬بسیاری از هممیهنان به شدت نگران همه مشکلاتی‬ ‫که شرایط اینجا در ایالات متحده هم چگونه است‪ .‬اما در‬ ‫بعدا که پدرم زمام امور را به دست گرفت‪ ،‬درست در اواخر‬
‫طول ‪ ۳۷‬سال حکومت پدر شما میلیاردها دلار برای صنعت‪،‬‬ ‫جنگ جهانی دوم‪ ،‬با انقلاب سفید اقداماتی شد که در آن زمان‬
‫هستند که امروز با آن مواجه هستیم از جمله بحران آب‪ .‬من‬ ‫آموزش‪ ،‬بهداشت و نیروهای مسلح هزینه شد و کشور از یک‬ ‫کاملا آرمانی بود؛ همه آن چیزهایی که به برابری میانجامید؛‬
‫رشد اقتصادی بالاتر از بریتانیا و آمریکا و فرانسه برخوردار‬ ‫زنان حق رأی و مشارکت در امور پیدا کردند؛ همراه با‬
‫تمام سفرهایی را که در داخل کشور در آن مدت داشتم به‬ ‫بود‪ .‬اینها سه امپراتوری هستند که در آن زمان نگاه همه‬ ‫فرصتهای اقتصادی و از بسیاری جهات دیدگاههای کاملا‬
‫به آنها بود‪ .‬درآمد ملی طی این ‪ ۳۷‬سال ‪ ۴۲۳‬واحد افزایش‬
‫یاد دارم و چقدر از آن لذت میبردم‪ .‬اما مهمتر از همه روابط‬

‫انسانی بود‪ .‬مردم فکر میکنند که چون من ولیعهد بودم پس‬

‫بسیار نمایشی یا تشریفاتی و رسمی بود‪ .‬اما برعکس‪ ،‬بیشتر‬

‫تجربیات من در خارج از این چارچوب بود‪ .‬من معمولی و‬

‫با چند نفر سفر میکردم و نیروهای امنیتی با فاصله از دور‬

‫دنبال ما میآمدند‪ .‬مواردی بود که مردم مرا فورا نمیشناختند‪.‬‬

‫به یاد میآورم یکبار در آسانسور یکی از هتلهای تهران پایین‬

‫میآمدیم و من با آجودانم بودم‪ .‬هفت یا هشت ساله بودم‪.‬‬

‫مردی که در آسانسور بود به آجودانم گفت‪ :‬پسرت خیلی‬

‫شبیه ولیعهده! آنها باور نمیکردند که من ممکن است در یک‬

‫محل عمومی باشم و یا برای خرید چیزی به بازار بروم و مردم‬

‫هم اول مرا نشناسند و بعدش کلی جمعیت جمع شوند‪.‬‬

‫اما برای من تجربه با مردم بسیار طبیعی بود‪ .‬وقتی با یک‬

‫روستایی صحبت میکردم و یا با یک ماهیگیر در یک لنج در‬

‫خلیج فارس که ماهیگیری میکردند‪ .‬بسیار علاقه داشتم که با‬

‫آنها بنشینم و حرف بزنم‪ .‬به معنی واقعی کلمه خیلی معمولی‬

‫با آنها برخورد میکردم و یا موارد دیگری که با بچهها در یک‬

‫پایگاه نظامی در اهواز یا جای دیگر فوتبال بازی میکردیم‪.‬‬

‫اینها تجربیات عملی بود که من در دوران نوجوانی و زمانی‬

‫که دیگر کودک نبودم داشتم‪ .‬میدانید‪ ،‬وقتی شش هفت یا نه‬

‫ساله هستید‪ ،‬فرق میکند اما زمانی که دیگر‪۱۵/۱۴/۱۳/ ۱۲‬‬

‫سال دارید‪ ،‬تجربه متفاوتی است‪ .‬به این ترتیب من این امکان‬

‫را داشتم که سفر کنم‪ .‬البته به همه نقاط کشور سفر نکردم‪.‬‬

‫برخی مناطق را میشناسم و برخی را هرگز در آنجا نبودم‬

‫امیدوارم بتوانم برای اولین بار به آنها سفر کنم‪ .‬اما همه اینها‬

‫خاطره جمعی است که دارم و آنچه به عنوان مقام رسمی‬
‫(ادامه دارد)‬
‫انجام دادم چندان زیاد نیست‪.‬‬