Page 12 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۴۰ (دوره جديد
P. 12
صفحه1۲شماره1۹0۶
جمعه 10تا 1۶آذرماه 140۲خورشیدی
بازنشر «نگاهی از درون به جنبش چپ ایران» ()۱
یك دانشجوی انقلابی بهنام پرویز نیكخواه
دختری میگفت اگر این پرویز نیم نگاهی به من بكند حاضرم تمام زندگیم را بدهم ولی نگاه
پرویز متوجه مسؤولیتهای اجتماعی بود
(تاریخ نشر در کیهان لندن :از مهر تا آذر ماه - ۱۳۸۴از شماره ۱۰۷۵تا )۱۰۸۲
حمید شوكت كنفدراسیون جهانی دانشجویان ایرانی و سازمان انقلابی كه از ائتلاف آن با حزب توده به
وجود آمد در سوق دادن مبارزه سیاسی به مسیر مبارزه چریكی و اقدام مسلحانه علیه رژیم
خرید یا میهمانی برویم و آنها دنبال ما راه میافتادند .حسن پیشین ایران نقش مؤثر داشتند .حمید شوكت ،از فعالان كنفدراسیون ،در سالهای اخیر به
رسولی یك اتومبیل فورد انگلیسی داشت .هرچه پول داشتیم تدوین تاریخ شفاهی كنفدراسیون همت گماشته و چند كتاب زیر عنوان «نگاهی از درون به
بنزین میزدیم و ساعتهای متمادی مأموران پلیس را در
خیابانهای لندن و حومه بهدنبال خود این طرف و آن طرف جنبش چپ ایران» انتشار داده كه آخرین آنها گفتگو با محسن رضوانی است.
در این كتاب ،گفتنیهای بسیار از كم و كیف فعالیتهای پنهان و ارتباطات كنفدراسیون و
میكشیدیم؛ بدون این كه مقصد معینی داشته باشیم.
با آمدن شاه به انگلستان و اعتراض و تظاهراتی كه صورت سازمان انقلابی بهصورت گفت و شنود بین شوكت و رضوانی بازگو شده است.
گرفت ،دانشجویان زیادی به مبارزه سیاسی كشیده شدند .با خوانندگان عزیز و پژوهندگان تاریخ معاصر ایران را به مطالعه این كتاب كه بخشهایی از آن
این همه ،رشد واقعی جنبش دانشجویی در خارج از كشور
با مبارزهای كه برای نجات جان نیكخواه و یارانش كه بهاتهام برای درج در صفحه خاطرات و تاریخ برگزیده شده است دعوت میكنیم.
گزیده كتاب را از مأموریت پرویز نیكخواه و عزیمت وی به تهران میآغازیم« .گروه
سوء قصد به جان شاه دستگیر شده بودند ،شكل گرفت. نیكخواه» پس از حادثه تیراندازی به محمدرضاشاه در كاخ مرمر (۲۱فروردین ) ۱۳۴۴به عنوان
متهم اصلی شناخته شد .پرویز نیكخواه و تعدادی دیگر از افراد تیم او بازداشت و محاكمه
=نیكخواه چه تیپ آدمی بود؟ شدند .نیكخواه پس از آن كه قسمتی از دوران محكومیت خود را در زندان گذراند آزاد شد و
فردی برجسته و استثنایی بود كه در خانوادهای سیاسی چون به تحولات ناشی از «انقلاب سفید» در جامعه ایران عقیده پیدا كرده بود مانند كورش
و تودهای بزرگ شده بود .با دروغگویی بهنحو عجیبی لاشایی تصمیم به همكاری برای پیشبرد این برنامه گرفت .او در سازمان رادیو تلویزیون ملی
مخالفت میكرد و من ّزهطلبی خاصی داشت .همیشه شاگرد ایران مشغول كار شد و پس از انقلاب اسلامی در شمار نخستین كسانی بود كه اعدام شدند.
اول بود. كنفدراسیون را به رویارویی جدی با رژیم ایران كشاند .باید رژیم ایران برای جلب دانشجویان به خانه ایران،
اضافه كنم كه آنچه بهعنوان «گروه نیكخواه» شهرت یافت برنامههای گوناگونی ترتیب میداد و گاهی نیز چلوكباب
=من ّزهطلبیاش چه نشانههایی داشت؟ یك جریان سیاسی با خط مشی و برنامه مستقل نبود .این ارزان قیمت میداد كه هیچ یك موفقیت چندانی نداشت.
یادم نمیرود ،در ماه اوت ،تابستانی همراه او و محسن عنوان پس از دستگیری و محاكمه آنها بر سر زبانها افتاد. این وضعیت مدتی ادامه داشت تا این كه تصمیم گرفتیم
رسولی كولهپشتیهایمان را برداشتیم و رفتیم راهپیمایی
كنار دریا .پیش از حركت ،نیكخواه آمد و وقتی برنامه سفر =در این دوره هنوز تحصیل میكردی؟ خانه ایران را اشغال كنیم.
را میریختیم ازجمله چیزهایی كه گفت این بود« :فكر در دانشگاه لندن حقوق بینالمللی میخواندم و
میخواستم در این زمینه تخصص بگیرم .فعالیتهای سیاسی =آن روزها هنوز اشغال مراكز رژیم توسط كنفدراسیون
دختربازی نباشید». نیز كماكان ادامه داشت و شب و روز برای پلیس لندن باب نشده بود.
در این سفر صبحها راهپیمایی میكردیم و شبها جایی مسألهساز بودیم؛ هم در ارتباط با ایران و هم در ارتباط
اطراق میكردیم .یكی از شبها پس از آن كه چادرمان را با جنبشهای آزادیبخش مثل غنا و الجزایر .مثلا برای الجزایر اشغال به این معنا كه میرفتیم و ساعتها مینشستیم
زدیم ،پیش از خواب رفتیم در یك بار نشستیم و مشروبی لباس جمع میكردیم و با كمیته حقوق بشر پارلمان انگلیس و غذایی میخوردیم و تختهای بازی میكردیم و آنقدر
خوردیم .آنجا دختری توجه مرا جلب كرد و بدون این كه از نزدیك در تماس بودیم .من با یكی از نمایندگان مجلس میماندیم تا آسایش آن محل برهم میخورد .آن هم با لباس و
نیكخواه و رسولی متوجه شوند ،با آن دختر قراری گذاشتم. انگلستان بهنام بروكوی كه رئیس كمیته ضد استعماری سر و وضعی كه به هیچ وجه با وضعیت آنجا جور در نمیآمد.
كنار چادری كه زده بودیم با آن دختر مشغول قدم زدن مجلس بود نیز همكاری داشتم .همینطور با برتراندراسل، در آن روزگار هنوز شعار زنده باد و مرده باد در میان نبود
شدم .بعد پرویز با اعتراض آمد و گفت« :مگر قرار نگذاشته فیلسوف نامدار انگلیسی ،كه تحت عنوان «كمیته صد» و درگیری دانشجویان با رژیم كم و بیش به مسائلی مربوط
بر ضد آزمایشهای هستهای فعالیت داشت .این جمعیت میشد كه صنفی بودند .نه این كه از زیر كار نمیكردیم و
بودیم دختربازی در كار نباشد» ،و عیش مرا كور كرد. كه به كمیته صد شهرت داشت ،از اعتبار و نفوذ اجتماعی فكر و نظر سیاسی نداشتیم .هدف این بود كه فعالیت
دانشجویی را از مبارزه آشكار سیاسی دور نگاه داریم.
فوقالعادهای برخوردار بود. میخواستیمدانشجویانباحساسیت بهمسائلایران برخورد
از اقدامات این كمیته با الهام از روش پاسیفیستی گاندی كنند ،اما این امر مانع ادامه تحصیل و بازگشتشان به ایران
یكی هم این بود كه در معابر عمومی بنشینیم و راهبندان نشود .این اقدام مانع از آن نبود كه عناصر فعالتر و متعهدتر
ایجاد كنیم .اما مهمتر از همه ،مسأله سفر شاه به انگلستان را به مبارزه سیاسی و تعهد عمل انقلابی جلب كنیم .همه
در بهمن ( ۱۳۴۰ژانویه )۱۹۶۲بود .سه روز پیش از ورود این شرایط در فاصلهای نه چندان طولانی تغییر كرد .عدم
شاه به لندن ،پلیس اسكاتلندیارد به منزل من و حسن رسولی تمدید گذرنامه دانشجویانی كه فعالیت سیاسی داشتند یكی
در خیابان فینچلی آمد و گفت« :ما با شما كاری نداریم .اما از این موارد بود .تصمیم دولت امینی در عدم تمدید گذرنامه
در فاصلهای كه شاه در انگلستان است ،هر كجا خواستید صادق قطبزاده و محمدعلی فاطمی كه جزو هیأت دبیران
كنفدراسیون بودند ،كاسه صبر دانشجویان را لبریز كرد.
بروید باید با ما بروید». بستن دانشگاه تهران و اعزام دانشجویان سیاسی به خدمت
سربازی نمونه دیگر بود .از آن پس فضای سیاسی حاكم بر
=به چه ترتیب؟ جنبش دانشجویی خارج با شتاب دچار تغییر بود .تغییری
شب و روز چند پلیس جلو خانه ما كشیك میدادند .هر كه با دستگیری گروه نیكخواه در ایران و مبارزه بیسابقهای
روز باید بهآنها میگفتیم میخواهیم به دانشگاه ،سینما، كه در سطح جهانی برای آزادی آنها صورت گرفت،
