Page 12 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۴۷ (دوره جديد
P. 12
صفحه1۲شماره1۹1۳
جمعه ۶تا 1۲بهمنماه 140۲خورشیدی
«نگاهی از درون به جنبش چپ ایران» (بخش پایانی)
كم و كیف روابط سازمان انقلابی با چین كمونیست
چینیها اصولا با انقلاب در ایران مخالف بودند بازنشر
(تاریخ نشر در کیهان لندن :از مهر تا آذر ماه - ۱۳8۴از شماره ۱۰۷۵تا )۱۰8۲
حمید شوكت كنفدراسیون جهانی دانشجویان ایرانی و سازمان انقلابی كه از ائتلاف آن با حزب توده به
وجود آمد در سوق دادن مبارزه سیاسی به مسیر مبارزه چریكی و اقدام مسلحانه علیه رژیم
فارس فرستادیم تا راهی برای انتقال به ایران پیدا كنند .بنابراین پیشین ایران نقش مؤثر داشتند .حمید شوكت ،از فعالان كنفدراسیون ،در سالهای اخیر به
این كه اینجا بمانیم و ریاست كنیم در فكرمان نبود .مانعی تدوین تاریخ شفاهی كنفدراسیون همت گماشته و چند كتاب زیر عنوان «نگاهی از درون به
نمیدیدیم اگر آنها بمانند و ما برویم .داوطلب بودیم كه برویم
جنبش چپ ایران» انتشار داده كه آخرین آنها گفتگو با محسن رضوانی است.
و سنگرها را ،هرچقدر مخاطرهآمیز باشند فتح كنیم. در این كتاب ،گفتنیهای بسیار از كم و كیف فعالیتهای پنهان و ارتباطات كنفدراسیون و
=سازمان دهی چنین كارزاری حتی اگر با خلوص ن ّیت
انجامگیرد،نیزنهایتاعمالقدرتاست.قصدمنازطرحاین سازمان انقلابی بهصورت گفت و شنود بین شوكت و رضوانی بازگو شده است.
پرسش قضاوت ارزشی نیست .میخواهم تفاوتها آشكار شود. خوانندگان عزیز و پژوهندگان تاریخ معاصر ایران را به مطالعه این كتاب كه بخشهایی از آن
ــ ما در قید و بند كسب اعمال قدرت نبودیم .كورش پزشكی
موفق بود كه چه در آلمان و چه در ایران میتوانست زندگی برای درج در صفحه خاطرات و تاریخ برگزیده شده است دعوت میكنیم.
مرفهی برای خود تدارك ببیند .او كه با ملكه زیبائی شهر مونیخ گزیده كتاب را از مأموریت پرویز نیكخواه و عزیمت وی به تهران میآغازیم« .گروه
ازدواج كرده بود همسر و فرزندش را گذاشت و خود را یكسره نیكخواه» پس از حادثه تیراندازی به محمدرضاشاه در كاخ مرمر (۲۱فروردین ) ۱۳۴۴به عنوان
وقف انقلاب و مبارزه مخفی كرد .مهدی (خانبابا تهرانی) نیز متهم اصلی شناخته شد .پرویز نیكخواه و تعدادی دیگر از افراد تیم او بازداشت و محاكمه
چنین كرد و رفقای دیگری نیز همین راه را برگزیدند .البته در شدند .نیكخواه پس از آن كه قسمتی از دوران محكومیت خود را در زندان گذراند آزاد شد و
آغاز كار وضع چنین نبود كه همه ارزشها را نفی كنیم .پس از چون به تحولات ناشی از «انقلاب سفید» در جامعه ایران عقیده پیدا كرده بود مانند كورش
كنگرههایدانشجوییشرابیمیخوردیموشعریمیخواندیم لاشایی تصمیم به همكاری برای پیشبرد این برنامه گرفت .او در سازمان رادیو تلویزیون ملی
و كنار آب قدم میزدیم .اما با كشیده شدن به زندگی مخفی ایران مشغول كار شد و پس از انقلاب اسلامی در شمار نخستین كسانی بود كه اعدام شدند.
همه اینها یكباره تغییر كرد .این انتخاب ،انضباط تشكیلاتی و
توان تحمل سختیها را در ما افزایش داد .اما همین اقدام سه نفر را از سازمان انقلابی اخراج كردید .چرا؟ =آنها ضد شاه نبودند و درآستانه انقلاب اسلامی ،هنگامی
باعث شد كه خیلی سخت زندگی كنیم .نوعی از زندگی كه ــ آنها از همان اول راهشان را انتخاب كرده بودند و كه ملكه انگلستان سفرش را به ایران لغو كرد رهبر حزب
شاید در تصمیمات سیاسی ما تأثیری منفی برجای گذاشت. میخواستندبروند. كمونیست چین به تهران رفت
=این تأثیر منفی چگونه بود؟ =اگر شما را مجاب كرده بودند كه نظراتشان را كم و بیش =حمید شوكت :قاسمی چه تیپ آدمی بود؟
بپذیرید ،اگر انتشار نشریه «توده» را در دست گرفته بودند، محسن رضوانی :برخلاف فروتن كه در صحبتهایش نرمش
ــ به گمان من برای این شیوه تفكر درست حداقلی از رفاه اگر در هیئت اجرائیه عضویت داشتند چه دلیلی داشت كه به خرج میداد ،آدمی ُرك و یك دنده بود .در چشمت نگاه
مادی لازم است و محرومیتهای زیاد تأثیر منفی برجای خواهد میكرد و سختترین حرفها را میزد .در هیئت تحریریه
گذاشت .خاطرم هست وقتی با كورش در شهر هانوور آلمان بخواهندبروند. نشریه «توده» نیز رفتار جالبی داشت .كیفی داشت شاید با
دنبال كار سازمانی بودیم ،هیچ تفریحی نداشتیم .فقط گاهی ــ متوجه شده بودند كه با ما نمیتوانند كار بكنند .مسئله بیش از ۲۰۰شیار ،كه داده بود در آلمان شرقی از چرم برایش
به حمامهای عمومی كه پول كمی میگرفتند میرفتیم .كورش مركزی آنها این بود كه میخواستند حزب توده را احیا كنند. درست كرده بودند .درست مثل عطاریهای سابق كارش این
شاید یك ساعت زیر دوش آب گرم میایستاد و میگفت: بود كه مطالب روزنامه را قیچی میكرد و بریدههای آن را با
«محسن این دوش اب گرم آسایشی را برای من به وجود حزبی كه همچنان خود را رهبران انقلابی آن میدانستند. دقت خاصی به ترتیب در این شیارها كه با شماره و حروف
میآورد كه غیرقابل توصیف است ».ما هر لذتی را بر خود =شمانیزجزایننمیگفتید.همخودراانقلابیمیدانستید الفبا مشخص شده بودند ،قرار میداد .وقتی از او میپرسیدیم
و هم ادامه حزب توده و مدافع نظریه احیای حزب طبقه این چه نوع كاری است ،در پاسخ گفت :مقالهنویس است و با
منع كرده بودیم. كارگر .تردیدی نیست كه روحیه ،سنت و تاریخی متفاوت این نظم و ترتیب به بهترین نحو میتواند كار كند.
=چه لذتی را؟ داشتید و این به لحاظ نگاهتان به مبارزه واقعیتی غیرقابل خاطرم هست جلسه هیئت اجرائیه نشریه «توده» در
انكار بود .اما به لحاظ نظری تفاوتی بنیادین در میان نبود. پاریس تشكیل میشد و كورش (لاشائی) نیز چون عضو هیئت
ــ در ظاهر چنین به نظر میرسید ،اما هرچه جلوتر میرفتیم تحریریه بود از آلمان به پاریس میآمد .او همیشه مقداری
روزنامه آلمانی برای قاسمی میآورد .در یكی از این جلسات به
تفاوتها آشكار میشد. قاسمی گفت «رفیق قاسمی ،این روزنامهها را از آلمان برایتان
=شما گذشتهای نداشتید و آنچه داشتید پرچمی بیلكه آوردهام ».قاسمی گفت« :یك بار دیگر آن چه را كه گفتی تكرار
بود .آنها حقایق وجودیشان در گذشتهای گاه آلوده به زشتی كن ».كورش كه هاج و واج مانده بود حرفش را تكرار كرد و
توجیه میشد .تا اینجا تفاوتها آشكار بود .در اعمال قدرت قاسمی با جدیت گفت« :چنین چیزی نیست .اینها را برای من
نیاوردهای.برایتشكیلاتآوردهای.منچیزشخصینمیپذیرم».
چطور؟ آیا تفاوتی بنیادین در میان بود؟ فروتن در مقابل ،شخصیتی دیگر داشت و اهل نرمش و
ــ قدرت مسئله ما نبود و با آنها با حسن نیت رفتار كردیم. مصالحه بود و سعی میكرد دیدگاههای ما را بفهمد .یك بار
اگرنمیخواستیمكهفروتنعضوهیئتاجرائیهنمیشد.قاسمی در اوج اختلافات وقتی از رفتار قاسمی انتقاد میكردم گفت:
را نیز از مركز قدرت دور نكردیم .گفتیم در كنفرانس بعدی راه «بابا من كه قاسمی نیستم ».قاسمی در واقع شخص درجه اول
برایاو بازخواهدبودوایناقدامنیزبااصولخواناییداشت. آنهابود .سغاییموقعیتوتواناییآندونفررانداشتوآدم
تمام فكر و عمل ما معطوف انتقال به ایران بود و بچهها را
مخفی و علنی به ایران میفرستادیم .میدانستیم خطر صاف و سادهای به نظر میآمد.
دستگیری ،شكنجه و مرگ وجود دارد ،اما میگفتیم آخر پایمان =شما در فاصله یك سال پس از برگذاری كنفرانس لییژ آن
بند میشود و ماندگار میشویم و تشكیلات داخل را سازمان
میدهیم .بر همین اساس بود كه شماری را از كشورهای اروپا
و آمریكا به تركیه ،عراق و افغانستان و كشورهای حاشیه خلیج
