Page 22 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۴۱۶ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‌‪‌‌۲‌‌‌۲‬شماره‌‪‌188۲‬‬
‫جمعه ‪ ۲۶‬خرداد تا ‪ 1‬تیرماه ‪140۲‬خورشیدی‬

‫دکتر مصطفی مصباحزاده و دکتر صدرالدین الهی‬ ‫بازنشر‬

‫پرسش و پاسخ صدرالدین‬
‫الهی و دکتر مصباحزاده درباره‬
‫سیاست کیهان و سیاست روز‪:‬‬

‫همهی ما بودیم!‬
‫دستمان بود و تقصیر‬

‫آستینمان نبود!‬

‫اسلامی و تودهای و چپی خود را کامل ًا نشان دادند و البته‬ ‫گفتگوی کتبی با مصطفی مصباحزاده پرسش هایی را با‬ ‫=دکتر صدرالدین الهی از بنیانگذار مؤسسه کیهان‬
‫او درباره کیهان و همچنین برخی مسائل دوران پادشاهی‬ ‫میپرسد‪ :‬برخی میگویند کیهان تندرو و حتی چپرو بود‪.‬‬
‫دراین زمان دیگر کاری از دست کسی ساخته نبود‪.‬‬ ‫شما چه میگویید؟ دکتر مصباحزاده پاسخ میدهد‪« :‬از‬
‫رستاخیز کیهانی‬ ‫محمدرضاشاه پهلوی در میان گذاشت‪.‬‬ ‫آغاز انتشار کیهان ما هم تندرو بودیم و هم چپرو اما‬
‫*****‬ ‫کدام چپ؟ چپ ملی‪ ،‬نه چپ وابسته‪ .‬کیهان هیچ زمانی به‬
‫‪-‬در سالهای ‪ ۳۸-۴۰‬شما در کیهان جنبشی به نام‬ ‫قدرت خارجی وابسته نبود و از آن دستور نمیگرفت‪ .‬کیهان‬
‫«نهضت رستاخیز» ایجاد کردید که از جهت سازمانی و‬ ‫‪-‬بعد از ‪ ۲۸‬مرداد ‪ ۱۳۳۲‬و به ویژه بعد از رفراندوم ‪۱۳۴۱‬‬ ‫صدای مردم ایران بود و بهترین گواه استقبالی بود که مردم‬
‫تشکیلاتی بیشتر به یک حزب سیاسی میمانست در حالی‬ ‫کیهان در عین آنکه یک روزنامه قانونی و مورد قبول دولت‬ ‫در طول انتشار از این روزنامه کردند‪ .‬ا ّما اینکه کیهان را‬
‫که ظاهر فرهنگی داشت‪ .‬در همین حال اقدام به ایجاد‬ ‫بود در بسیاری از مواقع سیاستی تندروتر از سیاست‬ ‫پایگاه تودهایها قلمداد کردهاند تصور میکنم اشارهای به‬
‫تالاری در کیهان کردید که در آن مردمان و شاکیان از هر‬ ‫روزنامه رقیب یعنی اطلاعات در پیش میگرفت به نحوی‬ ‫سال ‪ ۱۳۵۷‬و بحران انقلاب باشد‪ ،‬چه پیش از این تاریخ ما‬
‫طبقه و صنف جمع میشدند و مشکلات خود را مطرح‬ ‫که گروهی آن رانشریهای چپرو و ح ّتی «تودهای» وپایگاه‬ ‫هیچگاه مشکلی از لحاظ وجود عناصر وابسته در تحریریه‬
‫میکردند و روز بعد صفحات کیهان منعکس کننده این‬ ‫تودهایها ]حزب توده ایران[ قلمداد میکردند؛ در اینباره‬ ‫کیهان نداشتیم‪ ...‬تنها درجریان اوجگیری انقلاب بود که‬
‫نارضایتیها بود‪ .‬شما سرود رستاخیز درست کردید‪ .‬نشان‬ ‫در مؤسسه کیهان هم مانند سایر ادارات و مؤسسات ملی‬
‫رستاخیز درست کردید‪ .‬حتی شایع شد که نخست وزیر‬ ‫چه میگویید؟‬ ‫و دولتی عوامل اسلامی و تودهای و چپی خود را کاملاً‬
‫آینده خواهید بود‪ .‬در مقایسه با رستاخیز کیهان درباره‬ ‫دکتر مصباحزاده‪ :‬در این سؤال دو مطلب عنوان شده‬ ‫نشان دادند و البته دراین زمان دیگر کاری از دست کسی‬
‫«حزب رستاخیز»ی که در پایان دوران پادشاه درگذشته‬ ‫است‪ .‬یکی اینکه کیهان پس از ‪ ۲۸‬مرداد ‪ ۱۳۳۲‬و به ویژه‬
‫پس از رفراندوم ‪ ۱۳۴۱‬سیاستی تندروتر از دولت پیش‬ ‫ساخته نبود‪».‬‬
‫ایران درست شد چه فکر میکنید؟‬ ‫گرفت‪ .‬دیگر اینکه گروهی کیهان را چپرو و حتی تودهای‬ ‫=دکتر مصباحزاده‪«« :‬جنبش رستاخیز ملی» به مناسبت‬
‫قلمداد میکردند‪ .‬این یک حقیقتی است که کیهان تندرو‬ ‫بیستمین سال انتشار کیهان به وجود آمد‪ .‬رستاخیز ملی به‬
‫دکتر مصباحزاده‪« :‬جنبش رستاخیز ملی» به مناسبت‬ ‫بود ولی این تندروی در سال ‪ ۱۳۳۲‬یا‪ ۱۳۴۱‬آغاز نشد‪ .‬کیهان‬ ‫ظاهر یک جنبش ملی و اجتماعی بود ولی درحقیقت یک‬
‫از روز انتشار یک روزنامه تندرو بود و اگر درسال ‪۱۳۴۱‬‬ ‫حزب سیاسی بود‪ .‬اصول رستاخیز ملی همان خواستههای‬
‫بیستمین سال انتشار کیهان به وجود آمد‪ .‬رستاخیز ملی به‬ ‫تندروتر شد بسیار طبیعی بود‪ .‬شما اگر سرمقاله اولین‬ ‫ما بود که در اولین سرمقاله کیهان بیست سال پیش ]از آن[‬
‫شماره کیهان را بخوانید ملاحظه میکنید آنچه ما آن روز‬ ‫منتشر شد‪ .‬شعار رستاخیز ملی عبارت بود از فکر نو‪ ،‬راه‬
‫ظاهر یک جنبش ملی و اجتماعی بود ولی درحقیقت یک‬ ‫مینوشتیم و میخواستیم همان اصولی بود که بعدها در‬ ‫نو‪ ،‬ایران نو‪ .‬مردم نشان رستاخیز را که عبارت بود از نقشه‬
‫رفراندوم مطرح شد مانند مبارزه با بیسوادی‪ ،‬الغاء رژیم‬ ‫ایران و پرچم ایران به سینه میزدند و سرود آن را با آهنگ‬
‫حزب سیاسی بود‪ .‬اصول رستاخیز ملی همان خواستههای ما‬ ‫ارباب‪ -‬رعیتی‪ ،‬تساوی حقوق زن و مرد‪ ،‬سهیم کردن کارگران‬ ‫و بلند میخواندند‪ .‬کانونهای رستاخیز در تمام شهرها و‬
‫در سود واحدهای تولیدی‪ .‬اجرای چنین اصلاحاتی خواسته‬ ‫دهات برای پیشرد اصول رستاخیز ملی از هیچ کوششی‬
‫بود که در اولین سرمقاله کیهان بیست سال پیش [از آن]‬ ‫بیست ساله ما بود‪ .‬بنابراین کیهان میبایستی تندتر از پیش‬ ‫فروگذار نمیکردند‪ .‬در هر شهر یا روستایی کانون رستاخیز‬
‫از این اصول دفاع میکرد و قلم میزد‪ .‬البته از آغاز انتشار‬ ‫از یک مالک‪ ،‬یک بازرگان‪ ،‬یک کشاورز‪ ،‬یک کارگر و یک‬
‫منتشر شد‪ .‬شعار رستاخیز ملی عبارت بود از فکر نو‪ ،‬راه نو‪،‬‬ ‫کیهان ما هم تندرو بودیم و هم چپرو اما کدام چپ؟ چپ‬ ‫دبیر یا آموزگار و یک روحانی تشکیل میشد‪ .‬ناگفته نماند‬
‫ملی‪ ،‬نه چپ وابسته‪ .‬کیهان هیچ زمانی به قدرت خارجی‬
‫ایران نو‪ .‬مردم نشان رستاخیز را که عبارت بود از نقشه ایران‬ ‫وابسته نبود و از آن دستور نمیگرفت‪ .‬کیهان صدای مردم‬ ‫که خود مردم محل اعضای کانون را انتخاب میکردند‪».‬‬
‫ایران بود و بهترین گواه استقبالی بود که مردم در طول‬
‫و پرچم ایران به سینه میزدند و سرود آن را با آهنگ و بلند‬ ‫این گفتگو که حدود بیست سال پس از پیروزی انقلاب‬
‫انتشار از این روزنامه کردند‪.‬‬ ‫اسلامی در سال ‪ ۱۳۷۶‬انجام شده‪ ،‬پیشتر در کیهان لندن‬
‫میخواندند‪ .‬کانونهای رستاخیز در تمام شهرها و دهات‬ ‫ا ّما اینکه کیهان را پایگاه تودهایها قلمداد کردهاند تصور‬ ‫(نسخه آنلاین شماره ‪ )۱۱۵‬به مناسبت هفتاد و پنج سال‬
‫میکنم اشارهای به سال ‪ ۱۳۵۷‬و بحران انقلاب باشد‪ ،‬چه‬ ‫بنیانگذاری مؤسسه کیهان منتشر شد‪ ،‬اکنون به مناسبت‬
‫برای پیشبرد اصول رستاخیز ملی از هیچ کوششی فروگذار‬ ‫پیش از این تاریخ ما هیچگاه مشکلی از لحاظ وجود عناصر‬ ‫درگذشت دکتر صدرالدین الهی که صبح چهارشنبه ‪۲۹‬‬
‫وابسته در تحریریه کیهان نداشتیم و جز درچند مورد‬ ‫دسامبر ‪ ۸( ۲۰۲۱‬دیماه ‪ )۱۴۰۰‬در سن ‪ ۸۷‬سالگی در‬
‫نمیکردند‪ .‬در هر شهر یا روستایی کانون رستاخیز از یک‬ ‫معدود که مقامات امنیتی خود رأساً اقدام کردند و عواملی‬
‫را که گمان میبردند با تشکیلات سیاسی خاصی کار میکنند‬ ‫کالیفرنیا چشم از جهان فرو بست‪ ،‬بازنشر میشود‪.‬‬
‫مالک‪ ،‬یک بازرگان‪ ،‬یک کشاورز‪ ،‬یک کارگر و یک دبیر یا‬ ‫دستگیر نمودند‪ ،‬کیهان هیچگاه تحت نفوذ تودهایها نبود‪.‬‬ ‫در پاییز سال ‪ ۱۹۹۷‬میلادی برابر با ‪ ۱۳۷۷‬خورشیدی‬
‫این تنها درجریان اوجگیری انقلاب بود که در مؤسسه کیهان‬ ‫صدرالدین الهی روزنامهنگار پیشکسوت ایران در یک‬
‫آموزگار و یک روحانی تشکیل میشد‪ .‬ناگفته نماند که خود‬ ‫هم مانند سایر ادارات و مؤسسات ملی و دولتی عوامل‬

‫مردم محل اعضای کانون را انتخاب میکردند‪.‬‬

‫یک سال از عمر رستاخیز نگذشته بود که در همه جای‬

‫کشور از شهر و روستا صحبت از آن بود‪ .‬در یکی از این‬
‫روزهای پُر سر و صدای رستاخیز‪َ ،‬علَم نخست وزیر تلفن کرد‬
‫و گفت‪« :‬ارباب (مقصودش اعلیحضرت بود) امر فرمودهاند‬

‫هفتهای یکبار شرفیاب شوید و از تشریفات به شما خبر‬

‫خواهند داد‪».‬‬

‫در اولین شرفیابی شاهنشاه فرمودند‪« :‬این رستاخیز چیه‬

‫که اینهمه سر و صدا راه انداخته است؟ هزینه این تظاهرات‬

‫و مجالس سخنرانی و مهمانیها و طاق نصرتها را کی‬

‫میدهد؟» عرض کردم‪« :‬مردم»؛ فرمودند‪« :‬مردم؟ همین‬

‫مردم عادی؟» خدمتشان عرض کردم بله‪ ،‬همین مردم‬