Page 6 - (کیهان لندن - سال سى و سوم ـ شماره ۱۹ (دوره جديد
P. 6
ﺻﻔﺤﻪ - Page 6 - 6ﺷﻤﺎﺭﻩ 19
ﺟﻤﻌﻪ 9ﺗﺎ ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ 15ﻣﺮﺩﺍﺩ ﻣﺎﻩ 1394ﺧﻮﺭﺷﻴﺪﻯ
ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ .ﺍﻣﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺎ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﺩﻛﺘﺮ ﻓﺮﻫﺎﺩ ﺛﺎﺑﺘﺎﻥ: »ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺟﺎﻣﻊ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻣﺸﺘﺮﻙ« ﻳﺎ »ﺑﺮﺟﺎﻡ«
ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺍﻛﺜﺮ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻇﺎﻫﺮﺍ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﻓﺼﻠﻰ ﺟﺪﻳﺪ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ
ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺁﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺻﻠﺢ؛ ﺭﺍﻩ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺣﻔﻆ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﻭ ﺟﻬﺎﻥ ﺁﺯﺍﺩ ﺭﻗﻢ ﺑﺰﻧﺪ.
ﺍﮔﺮ ﻛﺸﻮﺭﻯ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻓﺼﻠﻰ ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎ ﺁﻳﻨﺪﻩﺍﻯ ﻧﺎﺭﻭﺷﻦ ﻭ
ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻧﺴﺒﻰ ﻛﻤﺘﺮﻯ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﻮﺩ، ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ؟ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎﻯ ﻣﺘﻌﺪﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺯﺍﻭﻳﻪﻫﺎﻯ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻰ
ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎ ﭘﻴﺶﻓﺮﺽﻫﺎﻯ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻰ ﻭ ﻧﺴﺒﺘﺎً
ﺑﺪﻳﻬﻰ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺯ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺩﻻﺭ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ﺩﻛﺘﺮ ﻓﺮﻫﺎﺩ ﺛﺎﺑﺘﺎﻥ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻭ ﻣﺼﺮﻓﻰ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺁﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ.
ﺁﺯﺍﺩ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻰ ﺳﻮﺩ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﺮﺩ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺘﻴﮕﻠﺘﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺍﻏﺮﺍﻕ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﺍﺯ ﻛﺎﺭ ﺟﻨﮓ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻰﺷﻮﺩ. ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻰ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ،ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻨﺘﻬﻰ
ﻣﻌﻨﻰ ﻛﻪ ﺗﺒﺎﺩﻝ ﻛﺎﻻ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺍﺧﻠﻰ ﺑﺮﻛﻨﺎﺭ ﺷﺪ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻛﻞ ﺟﻨﮓ ﺣﺪﻭﺩ ﺑﻴﻦ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺩﻻﺭ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺯﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺟﺎﻣﻊ ﺭﺍ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﻛﺮﺩ.
ﻛﻢﻫﺰﻳﻨﻪﺗﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ،ﻭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻛﺎﻻﻫﺎﻯ ﺑﻪ 50ﺗﺎ 60ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺩﻻﺭ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺯﺩﻩ ﺷﺪ .ﺍﻣﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺜﺎﻝ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﺟﻨﮓ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﻋﺮﺍﻕ ﺍﺳﺖ. ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻋﻼﻡ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﻃﺮﻑﻫﺎﻯ ﻣﺬﺍﻛﺮﻩ ﺑﺮ
ﺩﺳﺖﺁﻣﺪﻩ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ. ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ﺍﺳﺘﻴﮕﻠﺘﻴﺰ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺩﻗﺖ ﻳﻚ ﻓﺮﺩ ﺩﺭ ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﻴﺎﺕ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺭﺷﺪ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ ﺳﺮ »ﺑﺮﺟﺎﻡ« ،ﻭﻧﺪﻯ ﺷﺮﻣﻦ ،ﻣﻌﺎﻭﻥ ﺳﻴﺎﺳﻰ
ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﺎ ﻣﻌﺎﺩﻻﺕ ﻭ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭﻫﺎﻯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺟﺰﺋﻴﺎﺕ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺟﻨﮓ ﺭﺍ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪﻯ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺍﺳﺖ .ﺍﮔﺮ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﻢ ) 1982-1980ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺩﺭﺻﺪﻯ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻣﻮﺭ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ
ﺑﻪ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻧﺎﻥ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻰﺯﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺟﻨﮓ ﺩﺭ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺭﻓﺘﻪ ﺩﺭ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﻰ( ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ 9ﺩﺭﺻﺪ 5/9 ،ﺩﺭﺻﺪ ﺩﺭ ﺟﻠﺴﻪﺍﻯ ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎﺭﺍﻥ ﻭ ﻟﺤﻈﺎﺗﻰ
ﺍﺳﺖ .ﺍﻣﺎ ﻭﺍژﺓ ﻛﻠﻴﺪﻯ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺗﺒﺎﺩﻝ ﻋﺮﺍﻕ ﺣﺪﺍﻗﻞ 60ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺁﻥ ﺑﺮﺁﻭﺭ ِﺩ 50ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺟﻨﮓ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻋﺮﺍﻕ ﺑﻪ ﻫﻔﺖ ﺗﺎ ﻫﺸﺖ ﺗﺮﻳﻠﻴﻮﻥ ﻭ 10ﺩﺭﺻﺪ ﺑﻮﺩ .ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺩﺭ ﻋﺮﺍﻕ 4/21 ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻋﻼﻡ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﻣﻮﮔﺮﻳﻨﻰ ﻭ
ﺁﺯﺍﺩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﻰ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺩﻻﺭﻯ ﺍﺳﺖ .ﺍﻭ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻃﻰ ﺟﻨﮓ ﺩﻻﺭ )ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻔﺖ ﺗﺎ ﻫﺸﺖ ﻫﺰﺍﺭ ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺩﻻﺭ( 8/38 ،ﻭ 2/40ﺩﺭﺻﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﻰ ﺁﻥ ﻇﺮﻳﻒ ﺧﺎﻃﺮﻩﺍﻯ ﻧﻘﻞ ﻛﺮﺩ .ﺍﻭ ﮔﻔﺖ» :ﺩﺭ
ﺳﺪﻫﺎﻯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺷﻮﺩ. ﻋﺮﺍﻕ ،ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﺮ ﺳﻪ ﻣﺎﻩ ﺣﺪﻭﺩ 50ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﻣﻰﺭﺳﺪ .ﭼﻨﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻯ ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻛﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺍﺩ .ﺭﺷﺪ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﺍﺯ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺭﻭﺯ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﻭﻳﻦ
ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﻻﺭ ﺧﺮﺝ ﻣﻰﻛﺮﺩ .ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺭﻗﻢ ﺳﻪ ﻫﺰﺍﺭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺟﻨﮓ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮﺩ ﻭﻟﻰ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎﺭﺍﻥ ﺍﺯ ﺍﺗﺎﻕ ﺧﺎﺭﺝ
ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺗﺒﺎﺩﻝ ﺑُﺮﺩ-ﺑُﺮﺩ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺩﻻﺭ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻛﻤﻰ ﻧﻴﺴﺖ .ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺻﻠﺢ ﺍﺯ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻯ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭﺻﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎﻯ ﻣﺼﺮﻓﻰ ﻭ ﺷﺪﻧﺪ ،ﻗﺮﺍﺭ ﺷﺪ ﻫﺮ ﻛﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﻭﺯﺭﺍﻯ ﺧﺎﺭﺟﻪ
ﺩﺍﺷﺖ .ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﻏﻠﺐ ﻣﺎﻧﻊ ﺗﺼﻮﺭﻯ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻗﻢ ﺳﺮﺳﺎﻡ ﺁﻭﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻳﺎ ﻛﺎﻻﻫﺎﻯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻯ ﺟﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ 5+1ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻧﻬﺎ ﭼﻪ
ﺍﺻﻠﻰ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﺳﺖ. ﻃﺒﻖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻳﻚ ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻰﺁﻳﺪ. ﻣﻌﻨﺎﻳﻰ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ… ﺁﺧﺮ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ
ﻳﻌﻨﻰ ﺣﺘﻰ ﺍﮔﺮ ﻛﺸﻮﺭﻯ ﻛﺎﻻﺋﻰ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩﺍﻡ )ﻳﻌﻨﻰ ﺣﺪﻭﺩ ﻛﺎﻻﻫﺎﻯ ﺟﻨﮕﻰ ﻣﻰﺩﻫﺪ. ﺟﺎﻥ ﻛﺮﻯ ﺭﺳﻴﺪ .ﺍﻭ ﺍﺯ ﺟﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ
ﻛﻤﺘﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﺸﻮﺭ 948ﺩﻻﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ،ﺑﺎ ﺩﻻﺭﻯ 3000ﺗﻮﻣﺎﻥ(، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﺗﻤﻰ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ ﺍﺯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻛﻼﻥ ﻛﻪ ﺑﮕﺬﺭﻳﻢ ،ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﻣﻦ ﻭﻗﺘﻰ 22ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮﺩﻡ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ
ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺻﺎﺩﺭ ﻛﻨﺪ ،ﺳﺪﻫﺎﻯ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺳﻪ ﻫﺰﺍﺭ ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺩﻻﺭ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎﻯ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻭ ﺍﺳﻠﺤﻪﺳﺎﺯﻯ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﺭﻭﻧﻖ ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ ،ﺍﻣﺎ ﺭﻓﺘﻢ .ﺑﻌﺪ ﺑﻐﺾ ﻣﻰﻛﻨﺪ .ﻫﻤﻪ ﺣﺎﺿﺮﺍﻥ ﺩﺭ
ﺗﺒﺎﺩﻝ ﻣﺘﻘﺎﺑ ًﻼ ﺳﻮﺩﺑﺨﺶ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ. ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻫﻤﺔ ﺧﺎﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺪﺕ ﺑﻴﺶ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ. ﺩﺭ ﺩﺭﺟﺔ ﺍﻭﻝ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺟﻠﺴﻪ ﺳﻜﻮﺕ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﺟﺎﻥ ﻛﺮﻯ ﺑﺎ ﺑﻐﺾ
ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻯ ﺑﺎﺭﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻀﻞ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺍﺻﺮﺍﺭ ﺑﺎﺭﺍﻙ ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﺍﺯ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺭﻭﺯ ﭘﻴﺮﻭﺯﻯﺍﺵ ﺳﻮﺩﻣﻨﺪﻯ ﺩﺭ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻔﺖ ﻭ ﺍﻧﺮژﻯ، ﺩﺭ ﮔﻠﻮ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﻰﺩﻫﺪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺭﻓﺘﻢ ﻭ
ﺍﺯ 141ﺳﺎﻝ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ! ﺩﺭ ﺭﻗﺎﺑﺖﻫﺎﻯ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻰ ﺑﺮ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ،ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻯ ،ﺯﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎﻯ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻮﻗﻊ ﻓﻬﻤﻴﺪﻡ ﻛﻪ ﻧﻤﻰﺧﻮﺍﻫﻢ ﻫﺮﮔﺰ
ﺩﺭ ﻛﺸﻤﻜﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻰﺷﻮﺩ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻛﻤﺮﺷﻜﻦ ،ﺩﻭﻟﺖ ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺳﻰ ﻭ ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺩﻭﺭﻯ ﺍﺯ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ،ﻭ ﻣﻬﻢﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻯ ﺩﺭ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺑﺮﻭﻡ .ﻛﻞ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﺑﻪ
ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻫﻢ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ. ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﺪ ﺍﺯ ﺑﺮﻭﺯ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳﻰ ﺑﺨﺼﻮﺹ ﻋﺮﺍﻕ ﺑﻮﺩ .ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰﺭﺳﺪ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻛﺎﺭ )ﻳﻌﻨﻰ ﻧﻴﺮﻭﻯ ﻛﺎﺭ ﺩﺭ ﺧﺪﻣﺖ ﺍﺭﺗﺶ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ .ﺣﻞ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ
ﺩﻛﺘﺮ ﻓﺮﻳﺪﻭﻥ ﺧﺎﻭﻧﺪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻟﺔ ﺍﺧﻴﺮ ﺧﻮﺩ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﻛﻨﺪ .ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺍﻳﻦ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮﻯ ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﺟﺎﻯ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻯ ﺗﻮﻟﻴﺪﻯ( ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﻣﺜ ًﻼ
ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻳﺖ ﺭﺍﺩﻳﻮ ﻓﺮﺩﺍ ﺑﻪ ﭼﺎپ ﺭﺳﻴﺪﻩ، ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﺑﺮ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺩﺭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺣﺘﻰ ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺍﺭﺩ .ﺁﻳﺎ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﻋﺮﺍﻕ ،ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻔﺖ ﺩﺭ ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺳﻰ ﻭ ﺭﻭﺵﻫﺎﻯ ﺻﻠﺢﺁﻣﻴﺰ«.
ﻣﻌﻀﻞ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺷﺪﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻏﻴﺮ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺎ ﻗﺮﺿﺔ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺍﺗﻤﻰ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﻋﺮﺍﻕ ﺍﺯ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺣﺪﻭﺩ 3/3ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺑﺸﻜﻪ ﺩﺭ ﺍﻣﺎ ﺁﻳﺎ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﺟﺎﻥ ﻛﺮﻯ ﺍﺯ ﺭﻭﻯ
ﮔﻮﻧﻪﺍﻯ ﺳﺎﺩﻩ ﻭﻟﻰ ﺟﺎﻣﻊ ﻭ ﻓﺮﺍﮔﻴﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﺣﺪﻭﺩ 18000ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺩﻻﺭﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺍﺳﺘﺎﻯ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺻﻠﺢ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﺭﻭﺯ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﺣﺪﻭﺩ ﻓﻘﻂ 8/0ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻧﻮﻉﺩﻭﺳﺘﻰ ﻭ ﺗﻨﻔﺮ ﺍﻭ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺍﺳﺖ؟ ﺍﻳﻦ
ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺣﺮﻓﻪﺍﻯ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﻣﻮﺍﻧﻊ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻰ ﻣﺎﻳﻞ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺽ ﺑﻴﺎﻓﺰﺍﻳﺪ. ﻛﺮﺩ؟ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﻰ ﻛﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﻭ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﺑﺸﻜﻪ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﻓﺖ ،ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻫﻢ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﭘﺮﺳﺸﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﺔ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞ ﺭﺍ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻫﺎ ﺻﺮﻓﺎً ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻯ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺍﺻﻠﻰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻰﺩﺍﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺮﻭﻉ ﻳﻚ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﺒﻮﺩ .ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻧﻔﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭﻯﺍﺵ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺍﻭ
ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﻠﻰ ﺷﺮﻛﺖ ﺩﺭ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻯ ﻏﻴﺮ ﺟﻨﮓ ﺟﺪﻳﺪ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭼﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳﻰ ﺭﺍ ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ )ﻭ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ( ﺍﺯ ﭘﺮﺳﻴﺪ .ﺍﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺍﻳﺎﻻﺕ
ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻭ ﺷﺮﺍﻳﻄﻰ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺟﺎ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ .ﺑﺮﺍﻯ ﺩﺭ ﺑﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺗﻤﺎﻡ ﺣﺪﻭﺩ 25ﺗﺎ 30ﺩﺭﺻﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﻰ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻋﺪﻡ ﺗﻜﺮﺍﺭ »ﻋﺮﺍﻗﻰ ﺩﻳﮕﺮ«
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻮﺩﻣﻨﺪﻯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﺭﺍ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﺜﺎﻝ ﻫﺮ ﻧﻮﻉ ﻧﺎﺁﺭﻣﻰ ﺩﺭ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﺸﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺭﻭﻯ ﺣﻞ ﺍﻳﻦ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ 12ﺗﺎ 18ﺩﺭﺻﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﻰ ﺩﻻﻳﻞ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺭﻭﺷﻨﻰ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ .ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ
ﻣﻰﻛﻨﺪ .ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻰﮔﺬﺍﺭﺩ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺳﺘﺎ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻛﻴﻬﺎﻥ ﻟﻨﺪﻥ ﺑﻪ ﺳﺮﺍﻍ ﺩﻛﺘﺮ ﻓﺮﻫﺎﺩ
ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞ ﺁﺯﺍﺩﻧﻪ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﺟﺒﺎﺭ ،ﻗﻬﺮ، ﺍﺳﺘﻴﮕﻠﻴﺘﺰ ﺍﺩﻋﺎ ﻛﺮﺩﻩ ﻛﻪ ﺟﻨﮓ ﻋﺮﺍﻕ ﻧﻘﺶ ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺳﻰ ﮔﺬﺍﺷﺘﻨﺪ؟ ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ. ﺛﺎﺑﺘﺎﻥ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺍﻳﺎﻟﺘﻰ ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ ﺭﻓﺖ ﺗﺎ
ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻳﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪ ،ﺻﻮﺭﺕ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭ ﺩﻭ ﺳﻮﻯ ﻣﻬﻤﻰ ﺩﺭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ ﺍﻳﻔﺎ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ -ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰﺭﺳﺪ ﻛﻪ ﺁﻗﺎﻯ ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﺳﻌﻰ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﺮﺍﻯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﺍﻥ )ﭼﻪ ﺩﺍﺧﻠﻰ ﻭ ﭼﻪ »ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺻﻠﺢ« ﻭ ﺩﻻﻳﻞ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ
ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻰ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ، ﺍﺯ ﺑﺸﻜﻪﺍﻯ 23ﺩﻻﺭ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﺣﺪﻭﺩ ﻛﻪ ﺣﺘﻰﺍﻟﻤﻘﺪﻭﺭ ﺍﺯ ﺑﺮﻭﺯ ﺟﻨﮓ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﻛﻨﺪ. ﺧﺎﺭﺟﻰ( ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻯ ﺑﺰﺭگ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺳﻰ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻭﻯ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮ
ﺟﻨﺲ ،ﻣﻘﺪﺍﺭ ،ﻛﻴﻔﻴﺖ ،ﻭ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻛﺎﻻ ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ 140ﺩﻻﺭ ﺭﺳﻴﺪ .ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﺼﺮﻑ ﺍﻧﺮژﻯ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﻠﻰ ﺍﻳﻦ ﻫﺪﻑ ﭼﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻗﺎﻯ ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻧﻔﺖ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﻨﻨﺪ ،ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎﻫﺶ
ﻛﻨﻨﺪ .ﺍﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﺑﻴﻦ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﺗﺨﻠﻒ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ، ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺩﺭﻭﻥﺩﺍﺩﻫﺎﻯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺩﺭ ﻭ ﭼﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﺮ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻫﺪﻓﻰ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﻯ ﺑﻪ ﺿﺮﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﮕﺬﺍﺭﺩ.
ﻧﺎﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻯ ﺳﻴﺎﺳﻰ ،ﺳﺘﻴﺰ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻚ ،ﻳﺎ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪﻯ ﺍﺳﺖ ،ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﻭ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﺍﺳﺖ .ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺯ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻰﺷﺪ .ﺍﻣﺎ ﺣﺘﻰ ﺩﺭ ﺻﻨﻌﺖ ﺍﺳﻠﺤﻪﺳﺎﺯﻯ
ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻧﻈﺮ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ،ﻫﺮ ﻃﻮﺭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻭ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺩﺭ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺻﻠﺢ ،ﺑﺪﻭﻥ ﺷﻚ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺟﻨﮓ ﻧﻴﺰ ﻟﺰﻭﻣﺎً ﺟﻨﮓ ﺳﻮﺩﻣﻨﺪﻯ ﻧﻤﻰﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﻻﺍﻗﻞ ﺑﺮﺧﻰ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻭﺭﻧﺪ ﻛﻪ »ﺟﻨﮓ«،
ﻳﻚ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ -ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﻛﺜﺮ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻰﮔﺬﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﺯ ﻣﻼﺣﻈﺎﺕ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﻋﺮﺍﻕ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻥ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ
ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﺎ ﺣﺪﻯ ﻛﻪ ﻻﺯﻡ ﻣﻰﺩﺍﻧﻨﺪ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺗﻮﺭﻡ ﺩﺍﻣﻦ ﻣﻰﺯﻧﺪ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﭘﻮﺷﺶ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﺍﻭﺑﺎﻣﺎﺳﺖ .ﺍﻭ ﺩﺭ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ ﻣﺬﺍﻛﺮﻩ ﺑﺎ ﺿﺮﺭﻫﺎﻯ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺑﻪ ﺑﺎﺭ ﺁﻭﺭﺩ .ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺳﻮﺩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ
ﻳﺎ ﺑﻪ ﻛﻠﻰ ﻣﺴﺪﻭﺩ ﻛﻨﻨﺪ .ﺗﺤﺮﻳﻢ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻯ ﺩﻳﮕ ِﺮ ﺟﻨﮓ ﺍﺯ ﻣﺤﺪﻭﺩﻩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﻫﺴﺘﻪﺍﻯ ﻣﻜﺮﺭﺍ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮﺩﻩ ﻛﻪ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺟﻨﮓ ،ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﻋﺮﺍﻕ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺷﺪﻧﺪ
ﻣﻌﻨﻰ ﻋﺎﻡ ﺁﻥ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻧﺴﺪﺍﺩ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ/ ﮔﺰﻳﻨﺔ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺟﺎﻯ ﻣﺬﺍﻛﺮﻩ ،ﺟﻨﮓ ﺍﺳﺖ .ﻭﻟﻰ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﻗﺮﺽ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻯ ﺑﺰﺭگ ﻧﻔﺘﻰ ﻭ ﺍﺳﻠﺤﻪﺳﺎﺯﻯ
ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺴﺪﺍﺩ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺳﺖ. ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﻋﺮﺍﻕ ﻗﺎﺩﺭ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺽﻫﺎ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ .ﻋﺪﻡ
ﺟﻨﮓ ﻫﻢ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮﺩ ،ﻭﻟﻰ ﻧﻔﺲ ﻋﺪﻡ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ،ﺑﺎ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻯ ﺗﺤﻤﻞ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺳﺮﺳﺎﻡﺁﻭﺭ ﻳﻚ ﺟﻨﮓ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺽﻫﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻳﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻘﻴﺎﺳﻰ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺑﺮﺍﻯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ
ﺭﺍ ﻧﻤﻰﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺗﻌﻴﺒﺮ ﻛﺮﺩ .ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺟﻨﮓ ،ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻣﺬﺍﻛﺮﻩ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﻧﺪﺍﺭﺩ .ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ژﻭﺯﻑ ﺍﺳﺘﻴﮕﻠﺘﻴﺰ ،ﺑﺮﻧﺪﺓ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﺭﻭﺳﻴﻪ ،ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ،ﻛﻮﻳﺖ ﻭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﻛﻪ
ﺩﻳﮕﺮ ،ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﻰﺷﺪﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰﺭﺳﺪ ﻛﻪ ﺁﻗﺎﻯ ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﻧﻮﺑﻞ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ،2001ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻳﺎ ﻋﺮﺍﻕ ﻛﻤﻚ ﻣﻰﺭﺳﺎﻧﺪﻧﺪ، ﺑﺰﺭگ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﺍﺭﻣﻐﺎﻥ ﻣﻰﺁﻭﺭﺩ.
ﻭ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﻬﺎﻧﻰﺷﺪﻥ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺍﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ، »ﺟﻨﮓ ﺳﻪ ﺗﺮﻳﻠﻴﻮﻥ ﺩﻻﺭﻯ« ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺩﺧﺎﻟﺖ
ﺍﺳﺖ ،ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ،ﻫﻢ ﮔﺰﻳﻨﺔ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺗﺠﺎﺭﺕ، ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭ ﻋﺮﺍﻕ ﺭﺍ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺳﻪ ﺗﺮﻳﻠﻴﻮﻥ ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩﻫﺎ ﺩﻻﺭ ﺿﺮﺭ ﻣﺎﻟﻰ ﺑﻪ ﺑﺎﺭ ﺁﻭﺭﺩ. ﺍﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﺩﺭ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻰﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩ
ﺗﺒﺎﺩﻝ ،ﺗﻔﺎﻫﻢ ،ﻭ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺳﺘﺪ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻫﻢ ﮔﺰﻳﻨﺔ ﻣﺬﺍﻛﺮﻩ ﺭﺍ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. )ﺳﻪ ﻫﺰﺍﺭ ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ( ﺩﻻﺭ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﻣﺎ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺭﺷﺪ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺻﻠﺢ،
ﮔﺰﻳﻨﺔ ﺍﻧﺴﺪﺍﺩ ﺁﻥ ﺭﺍ .ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻢ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ )ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺯﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎﻯ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺻﻠﺢ ﻭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺭﺷﺪ
ﮔﺰﻳﻨﺔ ﺍﻭﻝ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺁﻳﺎ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺗﺤﺮﻳﻢﻫﺎﻯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺭﺍ ﺑﺎﺷﺪ .ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻧﻜﻨﻴﻢ ﻭﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻋﺮﺍﻕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ( ﻭ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝﺯﺍﺋﻰ ﺍﺳﺖ .ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ
ﺑﻬﺮﻩﻣﻨﺪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﻭﻟﻰ ﺑﺎ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﮔﺰﻳﻨﺔ ﺩﻭﻡ ﻫﺮ ﻟﺸﻜﺮ ﻛﺸﻴﺪ ،ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻧﺎﻥ ﻛﺎﺥ ﺳﻔﻴﺪ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻢ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺟﻨﮓ ،ﺭﺷﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺑﺎ ﺟﻨﮓ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻴﺪ .ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺎ
ﻧﻮﻋﻰ ﺟﻨﮓ ﺗﻠﻘﻰ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺁﻳﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺁﻥ ﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺟﻨﮓ ﺭﺍ ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ﺑﻴﻦ 100ﻳﺎ 200 ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺭﺍ ُﻛﻨﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻛﻠﻰ ﺳﺎﻗﻂ ﻣﻰﻛﻨﺪ.
ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﺘﻀﺮﺭ ﻣﻰﮔﺮﺩﻧﺪ. ﺑﻤﺒﺎﺭﺍﻥﻫﺎﻯ ﻣﺘﻌﺪﺩ ﻭ ﭘﻰﺩﺭﭘﻰ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎﻯ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﺷﻜﻞ
ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ،ﺗﺤﺮﻳﻢ ﻳﻚ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺩﻭ ﺳﻮﻯ ﻣﺎﺟﺮﺍ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮔﻴﺮﻯ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ،ﺧﻄﻮﻁ ﺭﺍﻩﺁﻫﻦ ،ﺟﺎﺩﻩﻫﺎ ،ﺑﺮﻕ
ﻣﺴﻠﻤﺎً ﺑﻪ ﺿﺮﺭ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻰﺷﻮﺩ، ﻭ ﺍﻧﺮژﻯ ،ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥﻫﺎ ،ﻭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﻠﻰ ﺍﺳﺖ؟ ﺁﻳﺎ ﺭﺷﺪ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ
ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻌﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ؟ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻭﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﺸﺎﺭﻫﺎﻯ ﺯﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎﻯ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻛﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﺔ
ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻰﮔﺮﺩﺩ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻣﻰﺭﻭﺩ. ﺑﻨﻴﺎﺩﻳﻦ ﺭﺷﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻣﻰﺑﺮﺩ. ﺟﻨﮓ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ؟
ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﻈﻢ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻧﺎﺷﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﺮﻳﻢﻫﺎ ﻭ ﻓﻠﺞ ﺷﺪﻥ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ ﺟﻨﮓﺯﺩﻩ ﺍﺯ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻫﺰﻳﻨﺔ -ﺑﺎ ﺗﺸﻜﺮ ﺍﺯ ﻓﺮﺻﺘﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺩﺍﺩﻳﺪ ﺗﺎ
ﻛﻨﻮﻧﻰ ﻣﺴﺘﺘﺮ ﺍﺳﺖ؛ ﻧﻈﻤﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻫﺮ ﺑﺎﺯﺳﺎﺯﻯ ﺍﻳﻦ ﺯﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎ ﻋﺎﺟﺰ ﻣﻰﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻬﻢ ﺻﺤﺒﺖ
ﻛﺸﻮﺭﻯ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻫﺪﻑ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺭﺍ ﭘﺎﻯ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ ﺩﻭﺳﺖ ﻭ ﻣﺘﺤﺪ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻴﻢ .ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺮﺽ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺳﻮﺩﻣﻨﺪ
ﺑﻨﻴﺎﺩﻳﻦﺍﺵ ﺻﺮﻓﺎً ﺣﻔﻆ ﻭ ﺍﺭﺗﻘﺎء ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠﻰ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻛﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﺳﺎﺯﻯ ﻛﻨﻨﺪ. ﺑﻮﺩﻥ ﺟﻨﮓ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ
ﺁﻥ ﻛﺸﻮﺭ ﻭ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ .ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻴﺰ ﻣﺬﺍﻛﺮﻩ ﻛﺸﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺍﻣﺎ ﺁﻳﺎ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺗﻠﻔﺎﺕ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺩﻭﻡ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺭﻭﺍﺝ
ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻛﻨﻮﻧﻰ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻰ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﻨﺎ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺟﻨﮓ ﻧﻴﺮﻭﻯ ﺳﺎﺯﻧﺪﺓ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻣﻰﺑﺮﺩ. ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ .ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ 1940ﺗﺎ ،1945
ﺍﺳﺖ ،ﻫﺮ ﻛﺸﻮﺭﻯ ﮔﺰﻳﻨﺔ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﺑﻪ ﻛﺸﻮﺭﻯ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺗﻠﻔﺎﺕ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﻋﺮﺍﻕ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺩﻫﻪ
ﻛﺸﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺗﻀﺎﺩ ﻳﺎ ﺗﺨﺎﺻﻢ ﺟﻤﻌﺎً ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ﻳﻚ ﺗﺎ ﻳﻚ ﻭ ﻧﻴﻢ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻧﻔﺮ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻛﺴﺎﺩ ﺑﺰﺭگ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ )The
ﺍﺳﺖ ﻣﺸﺮﻭﻉ ﻣﻰﺩﺍﻧﺪ ،ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺿﺮﺭ ﻛﺮﺩﻩ ﻗﺮﺑﺎﻧﻰ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﺧﻼﻗﻰ (Great Depressionﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ.
ﮔﺰﻳﻨﺔ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺳﺘﺪ ﺑﺎ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻳﻚ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮔﻴﺮﻯ ﻧﻴﺴﺖ، ﺗﺠﺮﺑﺔ ﺩﺭﺩﻧﺎﻙ ﺁﻥ ﻛﺴﺎﺩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ
ﺍﺳﺖ؟ ﻭﻟﻰ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻏﺮﺍﻣﺖ ﻣﺮگ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺩﺍﺧﻠﻰ ﺩﺭ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻴﻦ
ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺸﺮﻭﻉ ﻣﻰﺩﺍﻧﺪ. -ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻰ ﺍﺧﺺ ﺟﻨﮓ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎ ِﺩ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﺣﻮﺍﺩﺙ ،ﺭﻭﺵﻫﺎﻯ ﺍﺭﺯﺵﮔﺬﺍﺭﻯ ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ 1930ﺗﺎ 1933ﺭﺷﺪ ﻣﻨﻔﻰ )ﻭ
ﺗﺤﺮﻳﻢ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺿﺮﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺻﻠﺢ ،ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺭﺍ ﻧﻤﻰﺗﻮﺍﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﻨﻔﻰ ﺩﻭ ﺭﻗﻤﻰ( ﺩﺍﺷﺖ .ﻭﻟﻰ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ
ﻭ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺿﺮﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﻮﻋﻰ ﺟﻨﮓ ﺗﻠﻘﻰ ﻛﺮﺩ ،ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺟﺎﻥ ﻳﻚ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﻔﺖ ﺗﺎ ﻫﺸﺖ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺷﺮﻭﻉ ﺟﻨﮓ ﺩﻭﻡ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺭﺷﺪ
ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺫﺧﺎﺋﺮ ﮔﺎﺯﻯ ﺩﻧﻴﺎ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞ ﻭﺍژﻩ ﺟﻨﮓ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺩﺍﺧﻠﻰ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ
ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻯ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺫﺧﻴﺮﺓ ﺗﺠﺎﺭﻯ ) (tariff warsﻭ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ُﺧﺮﺩ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺭﺷﺪﻯ ﻣﺜﺒﺖ ﻭ ﺩﻭ ﺭﻗﻤﻰ )ﺑﻴﻦ 15
ﮔﺎﺯﻯ ﺩﻧﻴﺎ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ .ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﺫﺧﻴﺮﺓ ﻭﺍژﻩ ﺟﻨﮓ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺷﺪﻳﺪ )price ﺗﺎ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ 20ﺩﺭﺻﺪ – ﺑﺴﺘﮕﻰ ﺑﻪ ﻧﻮﻉ ﺁﻣﺎﺭ(،
ﻧﻔﺖ ﺧﺎﻡ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﻣﻘﺎﻡ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺍﺳﺖ. (warﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﻠﻰ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻛﺴﺎﺩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻧﺠﺎﺕ
ﺑﺪﻭﻥ ﺷﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﻋﺮﺿﺔ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎﻯ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺑﻴﻦ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻯ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﺗﻮﺭﻣﻰ ﺑﻰﺳﺎﺑﻘﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﺮﺩ .ﺩﺭ
ﮔﺮﺍﻧﺒﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻣﻰﮔﺮﺩﺩ. ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ ﺁﺧﺮ ﺟﻨﮓ ﺩﻭﻡ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺑﻴﻜﺎﺭﻯ ﺩﺭ
ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ ﺩﻧﻴﺎ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ .ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺭﺍ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ )ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺩﻩ ﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﺣﺪﻭﺩ 25
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻯ ﺧﺎﺭﺟﻰ ،ﺑﺎﺯﺳﺎﺯﻯ ﻧﻤﻰﺗﻮﺍﻥ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﺩﺭﺻﺪ ﺑﻮﺩ( ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ 2ﺩﺭﺻﺪ ﺭﺳﻴﺪ ﻭ ﭘﻴﺮ
ﺯﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎﻯ ﻛﺸﻮﺭ ،ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻭ ﺟﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍ ِﺭ ﮔﺮ ِﻡ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ
ﺗﻮﻟﻴﺪﺍﺕ ﺻﻨﻌﺘﻰ ﻭ ﺭﻭﻧﻖ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻯ ﻭ ﺁﺑﻴﺎﺭﻯ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﺍﻳﻦ ﺭﺷﺪ ﺑﻰﺳﺎﺑﻘﻪ
ﻧﻴﺎﺯ ﻣﺒﺮﻡ ﺩﺍﺭﺩ .ﺭﻓﻊ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩ ﻛﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺎﻋﺚ
ﻭﺭﻭﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﺔ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻰ ﻭ ﺭﺷﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺍﻳﻦ
ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﻤﻜﺎﺭﻯ ﻭ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﺎ ﺟﻨﮓ ُﻛﺮﻩ )ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ 1951ﻭ
ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺳﺘﺎ ،ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﮔﺰﻳﻨﻪ (1952ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﭼﻮﻥ
ﻭ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺭﺷﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺩﺍﺧﻠﻰ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺩﻭ
ﺧﺎﺭﺟﻰ ﺍﻭﺳﺖ .ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞ ﻧﻴﺰ ﻧﺴﺒﺖ
ﺑﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺕ ﺭﻗﻤﻰ ﺷﺪ.
ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺁﻥ ﻋﻜﺲﺍﻟﻌﻤﻞ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰﺩﻫﺪ. ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻮﺭﺩ ﻏﻔﻠﺖ ﻗﺮﺍﺭ
ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻧﺎﻥ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺧﻂ ﻣﺸﻰ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ
ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﺳﺮﺷﺎﺭ ﺍﺯ ﺭﺷﺪ ،ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﺼﺮﻑ ﺩﺍﺧﻠﻰ ﺑﻪ
ﺩﺍﺩﻥ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎﺋﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﺷﺪﺕ ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻋﻮﺽ ،ﻣﺨﺎﺭﺝ
ﻭ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺭﺍ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻭ ﺗﺮﺳﻴﻢ ،ﻭ ﻋﻮﺍﻗﺐ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺎﺷﻴ ِﻦ ﺗﻮﻟﻴ ِﺪ
ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻯ ﭘﺮﻫﺰﻳﻨﻪ ﻭ ﺧﺎﻧﻤﺎﻥﺳﻮﺯ ﺑﺮﻭﺯ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻭ ﺍﻗﺴﺎﻡ ﺳﻼﺡﻫﺎﻯ ﺟﻨﮕﻰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮﺩﻩ
ﺑﻮﺩ .ﭘﺲ ﺳﻮﺍﻝ ﺍﺻﻠﻰ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺭﺷﺪ
ﺟﻨﮓ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﺿﻮﺡ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻰﻛﻨﺪ. ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﻯ؟ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ
ﺟﻨﮓ ،ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﻩ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻮﺩ )ﻭ ﻫﺴﺖ(
ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﺑﻜﺎﻫﺪ ﺗﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ
ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪﺍﺕ ﺟﻨﮕﻰ ﻗﺮﺍﺭ
ﺑﮕﻴﺮﺩ .ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺜﺎﻝ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ ﺟﻨﮓ
ﺩﻭﻡ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺭﺷﺪ ﻣﺼﺮﻑ ﺩﺍﺧﻠﻰ
ﻛﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ 1945ﺍﺯ 6ﺗﺎ 10ﺩﺭﺻﺪ
ﺑﻮﺩ ،ﻃﻰ ﺟﻨﮓ ﺩﻭﻡ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ 3ﺩﺭ
ﺻﺪ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﻓﺖ ﻭ ﺣﺘﻰ ﺩﺭ ﺑﻌﻀﻰ ﺍﺯ ﺳﺎﻝﻫﺎ
ﺭﺷﺪ ﻣﻨﻔﻰ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺷﺖ .ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ
ﺭﻓﺎﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﻛﻪ ﺩﺭ ﮔﺮﻭ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎﻯ